Όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός (+1682). Από τήν Μεγάλη του Γένους Σχολή.

Γεννήθηκε στο χωριό Μεγάλο Δένδρο Τριχωνίδος το 1597. Νέος προσήλθε στο μοναστήρι της Παναγίας Βλοχού στο Αγρίνιο. Κατόπιν κατέφηγε στη μονή Τροβάτου Αγράφων, όπου συνδέθηκε μ’ ενάρετους Γέροντες και αύξησε τις γραμματικές του γνώσεις. Σε ηλικία δεκαεπτά ετών εκάρη μοναχός και μετά δύο έτη χειροτονήθηκε διάκονος στη μονή Τατάρνης1.

Μέ τον Γέροντα του Αρσένιο επισκέπτεται το Άγιον Όρος. Ο Ευγένιος συνδέεται με τον σχολάζοντα επίσκοπο Χαραλάμπη, «εις άκρον αρετής εληλακότα», στη μονή Ξηροποτάμου. Ο Γέροντας του αναχωρεί για τα Ιεροσόλυμα και, όταν μαθαίνει ο Ευγένιος, μετά από πολύ καιρό, τον θάνατο του, επιστρέφει στη μονή Τροβάτου. Το Άγιον Όρος έμεινε νοσταλγικά στη μνήμη του. Κατόπιν επισκέπτεται την Αλεξάνδρεια, όπου τον χειροτονεί Ιερέα ο πα¬τριάρχης Κύριλλος ο Λούκαρις, το Σινά και τα Ιεροσόλυμα2.

Επιστρέφει στην πατρίδα του και παραμένει στις μονές Βραγγιανών, Βαρνάκοβας και Τατάρνης. Ωσ φιλομαθής παρακολουθεί μαθήματα στην Κεφαλλονιά, Ζάκυνθο και Κωνσταντινούπολη από ονομαστούς δασκάλους. Ιδρύει σχολές και διδάσκει στην Άρτα, Μεσολόγγι, Αιτωλικό, Αγρίνιο, Καρπενήσι, μονή Αγίας Παρασκευής Βραγγιανών. Αποκτά πολλούς και καλούς μαθητές, οι οποίοι με τη σειρά τους διαπρέπουν και ιδρύουν σχολές. Κτίζει ναούς, κηρύττει συνεχώς, γράφει πλήθος επιστολών, περί τις πεντακόσιες, ασχολείται με τη συγγραφή και την ύμνογραφία3.

Εκοιμήθη προσευχόμενος, αφού είχε προαισθανθεί το τέλος του, ώρα 12 της 5ης Αυγούστου 1682 στη μονή Βραγγιανών, περιστοιχισμένος από αγαπητούς του μαθητές. Βιογράφος του υπήρξε ο πιστός του μαθητής ιερομόναχος Αναστάσιος ο Γόρδιος (1703)4.

Η αναγνώριση του Ευγενίου ως αγίου έγινε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την 1.7.1982. Πλήρη ασματική ακολουθία συνέταξε ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης4.

Από το όλο έργο του οσίου Ευγενίου φανερώνεται ή μεγάλη του αγάπη προς τον Θεό και τους ανθρώπους. Ο ίδιος υπήρξε ακούραστος πνευματικός εργάτης σε δύσκολες ώρες του Γένους, φωτισμένος οδηγός και ενάρετος διδάσκαλος. Τη ρητορεία, τη μόρφωση, την απέραντη μνήμη, το θάρρος, τη θέληση και την εξαιρετική του βούληση τα έθεσε όλα για την ανόρθωση των υποδούλων αδελφών του. Στό Καρπενήσι υπάρχουν δύο παρεκκλήσια του.
Η μνήμη του τιμάται στις 5 Αυγούστου5.

1)Πάνου Ι. Βασιλείου, «Τατάρνας Μονή», ΘΗΕ, τ. 11, στ. 688-693.
2)Ιεράς Μητροπόλεως Καρπενησίου, Όσιος Ευγένιος ο Αιτωλός, Αθήναι 1983, σσ. 24-25.
3)Κ. Παρανίκα, Αι Σχολαί των Αγράφων κατά την ΙΖ'-ΙΗ' εκατονταετηρίδα και οι διδάσκαλοι αυτών Ευγένιος Ιωαννούλιος, Αναστάσιος Γόρδιος και Θεοφάνης ο εκ Φουρνά, Ο εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικός και Φιλολογικός Σύλλογος, Κωνσταντινούπολις 1896, σσ. 3-7. Ι. Θ. Κολιτσάρα, Ευγένιος ο Αιτωλός, Αθήναι 1960. Ι. Π. Βασιλείου), Ευγένιος Γιαννούλας ο Αιτωλός και οι σπουδαιότεροι μαθητές των Αγράφων, Αθήνα 1957. Του αυτού, Η εκκλησία Αγ. Τριάδα του Καρπενησίου, Αθήνα 1962. Ι. Γ. Παπαδοπούλου), Όσιος Ευγένιος Γιαννούλης ο Αιτωλός, 1597-1682, Αθήναι 1976. Π. Βλάχου, Ευγένιος ο Αιτωλός και το φερώνυμον ελληνομουσείον, Αθήναι 1976. Ειρηναίου αρχιμ., Αιτωλοακαρνάνες Άγιοι, Ναύπακτος 1988, σσ. 59-65. Οι Άγιοι μας, σσ. 83-99. Τα Νεόδρεπτα Κρίνα, σσ. 91-94. Ευρυτανικόν Λειμωνάριον, σ. 256. Κ. Δ. Βαστάκη πρωτοπρ., Ευρυτανικόν Αγιολόγιον, Αθήνα 2006, σσ. 56-60. Ιεράς Μητροπόλεως Καρπενησίου, Σύναξις. Ευγέ¬νιος ο Αιτωλός και η εποχή του (Πρακτικά 12-14.10.1984), Αθήναι 1986.Κ. 74 Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων: «Βίος του εν μακαρία τη λήξει γε¬νομένου σοφωτάτου τε και ιερολογιωτάτου εν ιερομονάχοις κυρ Ευγενίου Ιωαννουλίου του εξ Αιτωλίας...».
4)Βλ. όπου στη σημ. 598, σσ. 119-168.
5)Νέοι Άγιοι, σσ. 25-27. Αγιολόγιο Ορθοδοξίας, σα. 691-692. Μητρώον Αγιωνυμίας, σ. 125. Πανάγιον, σ. 167