ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ(2. Ἡ σημασία τοῦ ὀνόματος ΄΄Γιαχβέ)

Ἡ σημασία τοῦ ὀνόματος ΄΄Γιαχβέ΄΄

Ὑπάρχει μία θρησκεία πού πιστεύει ὅτι αὐτό τό θέμα ἔχει μεγάλη σημασία γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι οἱ αὐτοαποκαλούμενοι: ΄΄Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβά΄΄, οἱ ὁποῖοι ἐπέλεξαν αὐτό τό ὄνομα, ἐπειδή ΄΄μαρτυροῦν΄΄ περί αὐτοῦ τοῦ ὀνόματος, ὥς τοῦ ΄΄αἰωνίου προσωπικοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ΄΄. Ἄς δοῦμε λοιπόν μερικά στοιχεῖα γιά αὐτό τό θέμα, πού γιά κάποιους συνανθρώπους μας ἀποτελεῖ θέμα ζωῆς ἤ θανάτου.

1. Ἡ ἀρχή τοῦ ὀνόματος: ΄΄Γιαχβέ΄΄

Ἡ ἀρχή τοῦ ὀνόματος: ΄΄Γιαχβέ΄΄, ὅσον ἀφορᾶ τό Ἑβραϊκό ἔθνος, κατά τή μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀνάγεται στόν καιρό τῆς Ἐξόδου τοῦ Ἰσραήλ στήν Αἴγυπτο. Ὁ Θεός ἀπεκάλυψε τό ὄνομα αὐτό στό Μωυσῆ, ὡς ἑξῆς:

Ὁ Μωυσῆς βρισκόταν στή Μαδιάμ, καί ἔβοσκε τά πρόβατα τοῦ πεθεροῦ του, τοῦ Ἰοθόρ, ὅταν ἦλθε στό ὅρος Χωρήβ ἤ Σινά. Ἐκεῖ, ὁ Θεός ἐμφανίστηκε σ' αὐτόν μέ τό γνωστό φαινόμενο τῆς βάτου, καί τόν κάλεσε βγάλει τούς Ἰσραηλίτες ἀπό τήν Αἴγυπτο. Ὁ Μωυσῆς, ἀντιλαμβανόμενος τίς δυσκολίες αὐτῆς τῆς ἀποστολῆς, πρόβαλε τήν ἀντίρρηση: ΄΄Ποιός εἶμαι ἐγώ, ποῦ θά πάω νά πῶ στόν Φαραώ ὅτι θά βγάλω τούς Ἰσραηλίτες ἀπό τήν Αἴγυπτο;΄΄ (Ἔξοδος 3/γ΄ 11). Ὁ Θεός ἀπάντησε, βεβαιώνοντας τόν ὅτι θά ἦταν Αὐτός μαζί του. (3/γ΄ 12). Τότε ὁ Μωυσῆς εἶπε: ΄΄Ὅταν θά πάω στούς Ἰσραηλίτες καί θά τούς πώς ὅτι μέ ἔστειλε ὁ Θεός τῶν πατέρων μας καί μέ ρωτήσουν: "Ποιό εἶναι τό ὄνομά του;" τί θά τούς πῶ;΄΄ (3/γ΄ 13).

Στό ἐρώτημα αὐτό γιά τό ὄνομά του, ὁ Θεός εἶπε πρῶτα, σύμφωνα μέ τό Ἑβραϊκό κείμενο: ΄΄/ //΄΄, πού σημαίνει: ΄΄Εἶμαι αὐτός πού εἶμαι΄΄. * Ἔπειτα εἶπε: ΄΄ Ἔτσι νά πεῖς στούς γυούς Ἰσραήλ: Ὁ Εἶμαι (/) μέ ἀπέστειλε σ' ἐσᾶς΄΄ (3/γ΄ 14). Καί τελείωσε ὡς ἑξῆς: ΄΄ Ἔτσι νά πεῖς στούς γυούς Ἰσραήλ: Ο ΕΙΝΑΙ, (γράφεται: /, καί προφέρεται: Γιαχβέ), ὁ Θεός τῶν πατέρων μας... μέ ἀπέστειλε σ' ἐσᾶς. Αὐτό εἶναι τό ὄνομά μου αἰώνια, καί αὐτό τό μνημόσυνό μου σέ γενιές γενεῶν΄΄. (3/γ΄ 15).

Στήν Ἔξοδο 6/ς΄ 3, ὁ Θεός μαρτυρεῖ ὅτι τό ὄνομά του, ΄΄Ο ΕΙΝΑΙ΄΄, δηλαδή ΄΄ΓΙΑΧΒΕ΄΄ στά Ἑβραϊκά, ἦταν ἄγνωστο στούς πατριάρχες. Ὁ Μωυσῆς ὅμως στά συγγράμματά του, τό χρησιμοποιεῖ καί σέ ἀφηγήσεις προγενεστέρων ἐποχῶν, προφανῶς ἐπειδή στήν ἐποχή τοῦ ἦταν γνωστό.

2. Ἡ σημασία τοῦ ὀνόματος Γιαχβέ

Γιατί ἄραγε ὁ Θεός διάλεξε ἕνα τόσο παράξενο ὄνομα; Τί ἄραγε ἤθελε νά δηλώσει ὅταν ἔλεγε στόν Μωυσῆ: ΄΄Ἔτσι νά πεῖς... : Ὁ Εἶναι (ὁ Γιαχβέ) μέ ἀπέστειλε΄΄; (Ἔξοδος 3/γ΄ 15). Γιατί ἄραγε ὁ Θεός διάλεξε νά τόν ἐκπροσωπήσει τό ρῆμα: ΄΄Εἶναι΄΄, ὡς αἰώνιο ὄνομα;

Γιά νά ἀπαντήσουμε σέ αὐτές τίς ἐρωτήσεις, εἶναι καλό νά ἀνατρέξουμε στίς συνθῆκες κάτω ἀπό τίς ὁποῖες δόθηκε στό Μωυσῆ ἡ ἀποκάλυψη αὐτοῦ τοῦ ὀνόματος. Σύμφωνα μέ τό χωρίο Ἔξοδος 3/γ΄ 11, ὅταν ὁ Μωυσῆς παίρνει ἐντολή ἀπό τό Θεό νά βγάλει τόν Ἰσραήλ ἀπό τήν Αἴγυπτο, καταλαβαίνει πόσο ἀσήμαντος εἶναι, καί ρωτάει τό Θεό: ΄΄Ποιός εἶμαι ἐγώ;΄΄ Μέ αὐτή τήν ἐρώτηση, ὁ Μωυσῆς ἐκφράζει τήν ἰδέα τῆς μηδαμηνότητάς του, καί τήν ἀδυναμία του νά ἀναλάβει ἕνα τόσο μεγάλο ἔργο. Μετά, ὁ Μωυσῆς, στό ἐδάφιο 13, ρωτάει τό Θεό, ΄΄Ποιό εἶναι τό ὄνομά Του΄΄. Ὁ λόγος εἶναι, ὅτι στήν Αἴγυπτο εἶχαν πολλούς θεούς, καί προφανῶς πολλοί θά ἀναρωτιόντουσαν ποιός ἀπ' ὅλους τους θεούς ἐνδιαφέρεται γιά τόν Ἰσραήλ. Ἡ ἀπάντηση τοῦ Θεοῦ, ἦταν μία, καί γιά τίς δυό ἐρωτήσεις τοῦ Μωυσῆ:

Ὁ Θεός ἀπάντησε ὅπως εἴδαμε στό 3/γ΄ 14: ΄΄Εἶμαι αὐτός πού Εἶμαι΄΄. (Ἑβραϊκά: ΄΄/ //΄΄). Μέ αὐτά τά λόγια, ὁ Θεός ἀντιτάσσει στόν Μωυσῆ πού ἔλεγε ὅτι δέν εἶναι τίποτα, τό ἴδιο Του τό ΄΄Εἶμαι΄΄. Ἦταν σάν νά ἔλεγε στό Μωυσῆ: ΄΄Ἐσύ εἶσαι μηδαμηνός, ἀλλά ἐγώ, ΕΙΜΑΙ κάτι. Εἶμαι κάτι, τοῦ ὁποίου τό Εἶναι, ἀντιστοιχεῖ στή φύση μου καί γίνεται τό ὄνομά μου. Πήγαινε πές στό λαό, ὅτι ὁ Εἶμαι μέ ἀπέστειλε΄΄.

Ὁ Θεός εἶναι τό πλήρωμα τῆς ὕπαρξης καί τῆς δύναμης. Ἀκόμα, μέ τά λόγια αὐτά ὁ Θεός ἀπαντάει καί στήν ἄλλη ἐρώτηση πού εἶχε σχέση μέ τήν πολυθεΐα. ΄΄Ποιό εἶναι τό ὄνομά σου;΄΄ Τόν ρώτησε ὁ Μωυσῆς. Σέ αὐτή τήν ἐρώτηση, ὁ Θεός ἀντιτάσσει τό ὄνομα ΄΄Εἶμαι΄΄, μέ τήν ἔννοια ὅτι ΄΄εἶναι΄΄ ὁ μόνος ἀληθινός Θεός, ὁ μόνος ὑπαρκτός Θεός. Εἶναι σάν νά ἔλεγε: ΄΄Οἱ ἄνθρωποι ζητᾶνε τό ὄνομά μου, ἐπειδή νομίζουν πώς ὑπάρχουν καί ἄλλοι θεοί, ἀπό τούς ὁποίους μπορῶ νά διακρίνομαι ἐπειδή ἔχω διαφορετικό ὄνομα ἀπό αὐτούς. Ἀλλά Εἶμαι αὐτό πού Εἶμαι. Οἱ ἄλλοι θεοί, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. Γι' αὐτό, ἀντί ἄλλου ὀνόματος, πές στό λαό: Ὁ Εἶμαι μέ ἀπέστειλε. Σέ κάθε ἄλλο θεό, ἁρμόζει τό ὄνομα: "Δέν εἶναι"΄΄.

Πράγματι, στό Δευτερονόμιο 32/λβ΄ 39, αὐτή ἡ ἔννοια τοῦ ὀνόματος φαίνεται καθαρά: ΄΄Δέστε τώρα, ὅτι Ἐγώ, Ἐγώ Εἶμαι, καί δέν εἶναι θεός ἐκτός ἀπό Ἐμένα΄΄. (Στά Ἑβραϊκά: ΄΄Ἐγώ, Ἐγώ Αὐτός΄΄. Τό ΄΄Εἶμαι΄΄, ὑπονοεῖται πέραν πάσης ἀμφιβολίας). Τό ἴδιο μπορεῖ νά δεῖ ὁ ἀναγνώστης, στόν Ἠσαΐα, 43/μγ΄ 9 - 13, καί σέ ἄλλα σχετικά ἐδάφια.

Τό Γιαχβέ λοιπόν, πού ὅπως εἴπαμε σημαίνει: ΄΄Εἶναι΄΄, ὑποδηλώνει ὅτι ὁ Θεός ἐκεῖνος, Εἶναι ὁ ΩΝ, (ὁ Ὑπάρχων), Αὐτός πού ἔχει τήν ὕπαρξη, δηλαδή τό ΄΄Εἶναι΄΄ στήν ἴδια του τή φύση, ἔτσι πού αὐτό νά ταυτίζεται μέ τ' ὄνομά Του. Αὐτός πού ΄΄Ὑπάρχει΄΄ πρό πάντων, καί ὁ ὁποῖος ἔφερε σέ ὕπαρξη κάθε τί ἄλλο, τό ὁποῖο μπορεῖ νά χαρακτηριστεῖ ὡς ΄΄μή ὑπάρχον ἀφ' ἑαυτοῦ΄΄. Κατά τή σημασία αὐτή, τό Γιαχβέ, εἶναι συνώνυμο καί πρός τή γνωστή φράση ὅρκου τοῦ Θεοῦ: ΄΄Ζῶ ἐγώ΄΄. (Ἀριθμοί 14/ἴδ΄ 21. Δευτερονόμιο 32/λβ΄ 40).

Ὡς ΄΄Ὧν΄΄, (ὑπάρχων), ὁ Θεός δηλώνει ὅτι εἶναι αἰώνιος καί ἀτελεύτητος. (Τό ΄΄Ὧν΄΄, βρίσκεται σέ χρόνο διαρκείας, καί σημαίνει ΄΄ΕΙΝΑΙ΄΄. Κατά τό λεξικό του Δημητράκου: ΄΄Ὁ αἰωνίως ὑπάρχων Θεός΄΄). (Ἔξοδος 3/γ΄ 14). O Ὧν, εἶναι ἡ λέξη πού χρησιμοποιεῖ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Κυρίου στά Ἑλληνικά, γιά νά ἀποδώσει τήν Ἑβραϊκή λέξη: ΄΄Γιαχβέ΄΄ στή γλώσσα μας. Τή βρίσκει κανείς στίς Ἅγιες Εἰκόνες, στά Ἱερά κείμενα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί στήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπίσης, μέ τή λέξη αὐτή, συγγενεύει ἡ λέξη: ΄΄οὐσία΄΄, πού τόσο ρόλο ἔπαιξε στίς Οἰκουμενικές Συνόδους. (Ὧν, Οὖσα, Οὐσία). ΄΄Οὐσία΄΄, σημαίνει ΄΄ὕπαρξη΄΄.

Στή συνέχεια, ἀναφέρουμε μερικούς ὁρισμούς τῆς λέξεως ΄΄οὐσία΄΄, ἀπό ἀρχαίους Χριστιανούς. ΄΄Οὐσία εἶναι πράγμα ὑπαρκτό΄΄. (Λεοντίου Βυζαντίου μν. ἔργ. PG 1277 D).

΄΄Οὐσία εἶναι ἡ παραλλαγή τοῦ ἀνυποστάτου... τό μή ὑπαρκτό τό ὀνομάζουμε οὐσία.΄΄ ΄΄Οὐσία εἶναι τό νά ὑπάρχει κάτι΄΄. ΄΄Εἶναι τό ὄντως ὑπαρκτό΄΄. (Γρηγόριος Νύσσης).

΄΄Οὐσία... εἶναι... αὐτό τό ΕΙΝΑΙ τοῦ Θεοῦ΄΄. (Βασίλειος Καισσαρείας).

Ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος ἔγραψε, ὅτι ἡ ΄΄οὐσία΄΄, ὅταν ἀναφέρεται στό Θεό, σημαίνει: ΄΄Αὐτός εἶναι ὁ Ὧν΄΄. (Γιαχβέ).

Κατά τό Γρηγόριο τό θεολόγο: ΄΄Ὁ Ὧν καί ὁ Θεός εἶναι τῆς Οὐσίας ὀνόματα΄΄. (Ὅσον ἀφορᾶ τή χρήση τῆς λέξεως ΄΄οὐσία΄΄ γιά τό Θεό).

Ἡ λέξη ΄΄Οὐσία΄΄, λέγεται στή θεολογία καί: ΄΄Φύση΄΄ τοῦ Θεοῦ. Ὅταν λοιπόν μιλᾶμε γιά τό ὄνομα: ΄΄Γιαχβέ΄΄, γιά τό ΄΄Εἶναι΄΄, ἤ γιά τόν Ὄντα, ἤ γιά τήν ΄΄Οὐσία΄΄, ἤ γιά τή ΄΄Φύση΄΄ τοῦ Θεοῦ, μιλᾶμε γιά τό ἴδιο πράγμα.

(Πολύ περισσότερες πληροφορίες γιά τό θέμα αὐτό, ὁ ἀναγνώστης μπορεῖ νά βρεῖ στό βιβλίο τοῦ θεολόγου Νικολάου Σωτηρόπουλου: ΄΄Ὁ Ἰησοῦς Γιαχβέ΄΄).

3. Ἡ χρήση τοῦ ὀνόματος ΄΄Γιαχβέ ΄΄

Λόγω τῆς ὑπερβολικῆς εὐλαβείας τῶν Ἰσραηλιτῶν, καί κατά παρεξήγησιν τοῦ Λευϊτικοῦ 24/κδ΄ 16, (τό ὁποῖο ὅμως ἀπαγόρευε τή βλασφημία καί ὄχι τήν προφορά τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ), ἀπέφευγαν νά προφέρουν τό ὄνομα ΄΄Γιαχβέ΄΄. Ἔτσι, μέ τόν καιρό ξεχάστηκε ἡ σωστή προφορά τοῦ ὀνόματος, καθώς οἱ Ἰσραηλίτες δέν εἶχαν φωνήεντα, ἀλλά ἔγραφαν μόνο τά σύμφωνα τῶν λέξεων.

Μετά τόν 6ο μ.Χ. αἰώνα ὅμως, οἱ Μασορίτες, (Ἰουδαῖοι λόγιοί της ἐποχῆς ἐκείνης), ἔβαλαν δικά τους φωνήεντα στίς Ἑβραϊκές λέξεις. Στό Τετραγράμματο: ΄΄ΓΧΒΧ΄΄, ἐπειδή δέν γνώριζαν τή σωστή προφορά τῆς λέξης: ΄΄Γιαχβέ΄΄, προσέθεσαν αὐθαίρετα φωνήεντα, ἀπό τίς λέξεις: ΄΄Ἀδωνάι΄΄ (Κύριος), καί ΄΄Ἐλοχίμ΄΄. (Θεός). Ἔτσι, τό τετραγράμματο ΄΄ΓΧΒΧ΄΄, ἔγινε: ΄΄Ἰεχωβά΄΄. Οἱ σημερινοί αὐτοαποκαλούμενοι ΄΄Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβά΄΄, ἄν καί γνωρίζουν ὅτι ἡ προφορά πού χρησιμοποιοῦν γιά τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ εἶναι λάθος, ἐπιμένουν νά τή χρησιμοποιοῦν, ἐπειδή ΄΄ἔτσι ἔχει γίνει συνήθεια΄΄.

Στήν παρατήρηση τῶν Χριστιανῶν ὅτι αὐτή ἡ ἐσφαλμένη χρήση τοῦ ὀνόματος ΄΄Γιαχβέ΄΄ εἶναι ἀνεύθυνη, ἴσως καί βλάσφημη, ἀπαντοῦν ὅτι ΄΄Καί τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ, στά Ἑβραϊκά δέν εἶναι Ἰησοῦς, ἀλλά ΄΄Γεχοσούα΄΄, καί παρ' ὅλα αὐτά, τό χρησιμοποιοῦμε στά Ἑλληνικά ὡς: ΄΄Ἰησοῦς΄΄. Κατά τόν ἴδιο τρόπο, δέν θά ἦταν λάθος, νά χρησιμοποιοῦμε τήν ἐσφαλμένη προφορά ΄΄Ἰεχωβά΄΄, μία καί ἔτσι ἔχει ἐπικρατήσει΄΄.

Σέ αὐτό, ἔχουμε νά ἀπαντήσουμε τά ἑξῆς: Τό ὄνομα ΄΄Ἰησοῦς΄΄, χρησιμοποιεῖται ἀπό τήν ἴδια τήν Ἁγία Γραφή σέ αὐτή τή μορφή, καί συνεπῶς, μποροῦμε νά τό χρησιμοποιοῦμε. Τό ὄνομα ΄΄Ἰεχωβά΄΄ ὅμως, δέν χρησιμοποιεῖται ἔτσι, καί συνεπῶς, δέν ἔχουμε τό δικαίωμα νά τό χρησιμοποιοῦμε αὐθαίρετα. Πολύ δέ περισσότερο, ἐφ' ὅσον σήμερα γνωρίζουμε τήν ὀρθή προφορά: ΄΄Γιαχβέ΄΄. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Κυρίου ὅμως, ἐνεργώντας ὅπως πάντοτε συνετά καί μέ σεβασμό, χρησιμοποιεῖ γιά τό Θεό τίς προσφωνήσεις πού χρησιμοποιοῦν οἱ Ἀπόστολοι στήν Καινή Διαθήκη. Αὐτοί, ποτέ δέν χρησιμοποίησαν στήν Καινή Διαθήκη τό ὄνομα: ΄΄Ἰεχωβά΄΄, οὔτε κάν τό ΄΄Γιαχβέ΄΄. Τό χρησιμοποιοῦν μέ τήν ἔννοιά του στά Ἑλληνικά, ὡς: ΄΄ὁ Ὧν΄΄, ἤ χρησιμοποιοῦν γιά τό Θεό, λέξεις πού χρησιμοποίησαν καί οἱ μεταφραστές τῆς μετάφρασης τῶν Ἑβδομήκοντα, ὅπως Κύριος, ἤ Θεός. Ἔτσι ἀποδίδεται ἡ ἔννοια τῆς λέξεως, πράγμα ἄλλωστε πού ἤθελε ὁ ἴδιος ὁ Θεός ὅταν ἐπέλεξε τό παράξενο ὄνομα: ΄΄Εἶναι΄΄. Γιατί ὁ Θεός δέν ἐπέλεξε ἕνα ὄνομα ἄγνωστης σημασίας, τό ὁποῖο θά ἔπρεπε νά προφέρεται παραποιημένο, ἀλλά μία λέξη, μέ καθαρό περιεχόμενο, πού θά περιεῖχε στοιχεῖα τῆς προσωπικότητάς Του, καί μάλιστα αὐτό τό ἴδιο του τό ΄΄Εἶναι΄΄. Ἄς χρησιμοποιοῦμε λοιπόν τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ μέ τήν ἀληθινή του ἔννοια, γιά νά δίνουμε τιμή σ' αὐτόν πού ΄΄Εἶναι΄΄ στούς αἰῶνες ὁ μόνος Θεός.

Η ΛΕΞΗ "ΓΙΑΧΒΕ"

*Ἡ λέξη: /πού συναντᾶμε τρεῖς φορές σ' αὐτό τό ἐδάφιο, εἶναι ρηματικός τύπος τοῦ /(ἀρχαιότερα ἦταν /), πού σημαίνει: ΄΄εἶναι΄΄, μέ συνδετική ἀλλά καί ὑπαρκτική ἔννοια. Στήν Ἑβραϊκή φράση: τό πρῶτο: /(εἶμαι), εἶναι συνδετικό, καί ἔχει ὡς κατηγορούμενο τήν ὑπόλοιπη φράση, ἐνῶ τό 2ο εἶναι ὑπαρκτικό, καί χρησιμοποιεῖται ἀπολύτως. Ὑπαρκτικό εἶναι ἐπίσης στή φράση: ΄΄Ὁ /μέ ἀπέστειλε΄΄. Τό /μελλοντικῆς ἐννοίας ἀλλοῦ, ἐδῶ εἶναι Ἐνεστωτικῆς, ὅπως δείχνει ἡ μετάφραση τῶν Ὁ΄(Ἑβδομήκοντα). Ἡ ἀκριβής ἀπόδοσή του σέ ἐνεστωτική ἔννοια, εἶναι: ΄΄ΕΙΜΑΙ΄΄.