Εκκλησία χωρίς Ιερείς - 2.300 τα κενά στους ναούς όλης της χώρας

του Γιώργου Νταλιάρη

Σε μια εποχή που η Εκκλησία δέχεται αδικαιολόγητα πυρά από πολλούς, καλείται να παραμείνει όρθια και να συνεχίσει το έργο της. Αυτό όμως, δεν μπορεί να έρθει εις πέρας χωρίς τους Ιερείς, τους άοκνους και ακούραστους εργάτες της Πίστης μας.

Στη μνημονιακή Ελλάδα η πρόσληψη Ιερέων διέπεται από τους νόμους που ισχύουν και στον δημόσιο τομέα. Αρχικά, γινόταν μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις, έπειτα η αναλογία έγινε 7 προς ένα και έφτασε στο 10 προς 1. Όπως γίνεται κατανοητό αυτή η κατάσταση έχει πολύ άσχημα αποτελέσματα για την Ελληνική Εκκλησία. Όμως είναι αυτά τα χειρότερα;

Φέτος, το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων προχώρησε στην έγκριση 178 θέσεων μονίμων Κληρικών, εκ των οποίων οι 160 στην Εκκλησία της Ελλάδος, 10 στην Εκκλησία της Κρήτης και οκτώ στις Μητροπόλεις των Δωδεκανήσων. Όμως, και αυτές είναι πολύ λίγες σε σχέση με τα κενά που υπάρχουν αλλά και αυτά που δημιουργούνται καθ’έτος.

Η Ιερά Σύνοδος υπολογίζει πως τα κενά των οργανικών θέσεων αγγίζουν το 22%. Συγκεκριμένα, επί συνόλου 10.500 θέσεων για Ιερείς, οι 2.300 είναι κενές.

Σύμφωνα με πληροφορίες του ΕΚΚΛΗΣΙΑ online, το ζήτημα τέθηκε στο πρόσφατο γεύμα του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου με τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα. Ο προκαθήμενος της Ελληνικής Εκκλησίας ζήτησε από τον κ.Τσίπρα να εξετάσει το ενδεχόμενο να δοθούν περισσότερες θέσεις μονίμων Κληρικών στην Εκκλησία, αφού πολλές εκκλησιές της χώρας δεν έχουν Ιερείς, με τον πρωθυπουργό να δεσμεύεται πως θα το εξετάσει.

Η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε πρόσφατα να ξεκινήσει μια ενδελεχή έρευνα για το ζήτημα και κυρίως για το τι κενά θα προκύψουν σε 5-10 χρόνια, αφού είναι εμφανές πως ο μέσος όρος ηλικίας των Ιερέων όλο και αυξάνεται. Τα κενά που δημιουργούνται από τις συνταξιοδοτήσεις ή τους θανάτους Ιερωμένων δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν. Είναι δε χαρακτηριστικό, πως κενά δεν υπάρχουν μόνο σε απομακρυσμένες Μητροπόλεις (όπου το πρόβλημα είναι ακόμη πιο έντονο) αλλά πλέον εμφανίζονται και σε Μητροπόλεις μεγάλων αστικών κέντρων.

Σπάρτης Ευστάθιος: «Το μέλλον είναι δυσοίωνο…»

Τον προβληματισμό του από τις μεγάλες ελλείψεις που παρατηρούνται στις Μητροπόλεις και επιπροσθέτως από το γεγονός ότι στο προσεχές διάστημα δε φαίνεται να υπάρχουν θετικές εξελίξεις, εξέφρασε ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης Ευστάθιος μιλώντας στο ΕΚΚΛΗΣΙΑ online.

Ο σεπτός Ποιμενάρχης με τη μεγάλη εμπειρία του, αλλά και ως μέλος της επιτροπής διαλόγου Εκκλησίας-Πολιτείας, τονίζει πως με πολύ αγώνα πέτυχε φέτος η Ιερά Σύνοδος να της δοθούν διπλάσιες θέσεις, αλλά και πάλι αυτό δεν είναι αρκετό για να επουλώσει την πληγή.

«Οντως υπάρχει ένα τεράστιο ζήτημα ως προς τα εφημεριακά κενά, τα οποία δεν υπάρχει η ελπίδα για την επόμενη χρονιά να πληρωθούν», λέει αρχικά ο κ.Ευστάθιος που συνεχίζει: «Η κάθε Μητρόπολη έχει το λιγότερο 20 κενά, ενώ για τη δική μας είναι 70 συμπεριλαμβανομένων και των μικρών Ενοριών. Βέβαια, κάθε Ενορία έχει την απαίτηση να έχει τον Ιερέα της, να γίνεται η Θεία Λειτουργία κάθε Κυριακή. Κι επειδή υπάρχουν περισσότεροι Χριστιανοί μεγάλης ηλικίας έχουν περισσότερο την ανάγκη της παρουσίας της Εκκλησίας και του Ιερέως γιατί τώρα που ακούν γοργά τα βήματα του θανάτου έχουν ανάγκη συμπαραστάσεως από την Εκκλησία. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν εγκαταλειφθεί από τον πρόεδρο, τον δάσκαλο, τον αξιωματούχο, τις υπηρεσίες που έφυγαν από τα χωριά και έχει μείνει μόνο η Εκκλησία. Αν λείψει και ο παπάς δε θα έχουν καμία προστασία και καμία συμπαράσταση».

Και το μέλλον κατά τον Μητροπολίτη Σπάρτης δεν είναι καθόλου καλό: «Η προοπτική είναι δυσοίωνη γιατί το κράτος δεν επιτρέπει Χειροτονία Ιερέων παρά μόνο ενός ανά έτος και μόνο φέτος έδωσε δύο έπειτα από συνεχείς παρεμβάσεις. Όταν χειροτονούμε έναν Εφημέριο κάθε χρόνο και έξι ή επτά συνταξιοδοτούνται καταλαβαίνεται που πάμε. Αν προχωρήσουμε με αυτό το ρυθμό, μια Μητρόπολη με 120 Ιερείς σε μια 15ετία θα έχει 20-30 Ιερείς και αυτοί που θα μείνουν θα έχουν 4-5 Ενορίες διανύοντας μεγάλες χιλιομετρικές αποστάσεις. Και όταν υπάρχουν αυτές οι δυσκολίες στους διορισμούς, είναι δύσκολο να πείσουμε τα παιδιά που είναι υποψήφιοι να μπουν στις εκκλησιαστικές σχολές, που και αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα που πρέπει να διορθωθεί γιατί τότε θα είναι η συμφορά προ των πυλών».

Κι επειδή πολλοί λησμονούν το σημαίνων ρόλο που διαδραμάτισε η Εκκλησία σε δύσκολες εποχές, ο κ.Ευστάθιος λέει με νόημα: «Ο Χριστιανισμός είναι συνυφασμένος με τον ελληνισμό. Δεν μπορεί να αγνοηθεί το θέμα της Ορθοδοξίας κι έχουμε εμπειρία από την οικουμένη. Οπου ο ελληνισμός αποδεσμεύτηκε από τον χριστιανισμό ο ελληνισμός χάθηκε. Ποιος την αποσταγμένη του έθνους ελπίδα θα την τροφοδοτήσει; Πάντοτε αυτό το έκανε η Εκκλησία. Στα 400 χρόνια της σκλαβιάς, που ορισμένοι έξυπνοι μας λένε ό,τι αναληθέστατο κατεβάζει η σκέψη τους, έπαιξε η Εκκλησία το ρόλο της».

Γόρτυνος Ιερεμίας: «Θα τουρκέψουμε…»

Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, ο Μητροπολίτης Γόρτυνος κ.Ιερεμίας ιερούργησε στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου στον ομώνυμο δήμο της Αττικής. Ο Σεβασμιώτατος στην έναρξη του κηρύγματός του αναφέρθηκε στο φλέγον αυτό ζήτημα και μετέφερε στους κατοίκους της πρωτεύουσας, με γλαφυρό τρόπο, την κατάσταση στην επαρχία του. «Σήμερα, θα έπρεπε να είμαι στην περιοχή μου και να λειτουργώ σε μία από τις 50 εκκλησίες που δεν έχουν Ιερέα. Από τις 150 Ενορίες, οι 50 δεν έχουν παπά, δεν χτυπά η καμπάνα… Μου είπε κάποια στιγμή ένας κάτοικος, φέρτε έναν άνθρωπο να φορέσει μαύρα… Δάσκαλο δεν έχουμε, παπά δεν έχουμε, καμπάνα δεν χτυπάει, θα τουρκέψουμε», ήταν τα χαρακτηριστικά λόγια του Μητροπολίτη Ιερεμία. Και όντως, ας αναλογιστεί κανείς το έργο που επιτέλεσε η Εκκλησία τα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας, που αυτή κράτησε το ελληνικό φρόνημα, την ορθόδοξη πίστη, την ελληνική γλώσσα. Και τώρα, που δεν υπάρχει ορατός πόλεμος, θα ξεχαστούν όλα αυτά;

Στην ακριτική και ευαίσθητη Μητρόπολη Μαρωνείας, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ.Παντελεήμων προσπαθεί από την πλευρά του να καλύψει τα 20 περίπου κενά που υπάρχουν και τουλάχιστον κάθε Κυριακή να τελείται Θεία Λειτουργία σε κάθε χωριό. Πριν από δύο εβδομάδες τέλεσε τη Χειροτονία Διακόνου στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας, Κομοτηνής, όπου ενημέρωσε το ποίμνιο για τα κενά που δυσχεραίνουν το έργο της τοπικής Εκκλησίας.

Αρχιερατικός Επίτροπος, Εφημέριος και οδηγός Μητροπολίτη!

Οπως αντιλαμβάνεται κανείς, τα προβλήματα είναι πολύ μεγαλύτερα σε Μητροπόλεις της Επαρχίας. Εκεί οι Ιεράρχες, οι συνεργάτες τους αλλά και οι Ιερείς προσπαθούν να καλύψουν εκ των έσω τα ζητήματα που προκύπτουν, αφού ουδείς διανοείται να αφήσει το Ποίμνιο χωρίς Πνευματικό.

Στη Μητρόπολη Παραμυθίας, λόγου χάρη, οι 95 Ιερείς που έχουν απομείνει καλούνται να λειτουργήσουν στους 150 Ενοριακούς Ναούς κι έτσι ορισμένοι έχουν αναλάβει δύο ή τρεις Ενορίες. «Δε θέλουμε Ιερείς χωρίς μισθό. Αυτή ήταν από την αρχή η απόφαση του Ιεράρχη μας», λέει στο ΕΚΚΛΗΣΙΑ online ο Αρχιερατικός Επίτροπος Πρωτοπ.Βελισσάριος Σάντας που καλύπτει τη θέση του στο Επισκοπείο, είναι Εφημέριος στον Μητροπολιτικό Ναό, και συνάμα ο ίδιος είναι και ο οδηγός του Μητροπολίτη…

Οπως μάλιστα λέει ο Πρωτοπ.Βελισσάριος παρατηρείται μια έντονη μείωση του ενδιαφέροντος των νέων να μπουν στην Ιεροσύνη, και το αποδίδει στην οικονομική κρίση που έχει «χτυπήσει» και στην Εκκλησία.

Προσλήψεις από το ταμείο των Ιερέων

Η Μητρόπολη Εδέσσης ήταν από τις επαρχίες με τη μεγαλύτερη πληρότητα. Τα τελευταία χρόνια όμως, η κατάσταση άλλαξε άρδην. Για να «οχυρωθεί», έπειτα από πρόταση του Μητροπολίτη Ιωήλ και την θετική έγκριση του Κλήρου, δημιουργήθηκε ένα ταμείο όπου κάθε μήνα προσφέρθηκε ένα ποσό από τους Ιερείς ώστε να προχωρήσει η Μητρόπολη στην πλήρωση δύο θέσεων. «Δε θα μπορούσαμε να έχουμε Ιερέα που δε θα παίρνει χρήματα, που δε θα μπορούσε να συντηρήσει το σπιτικό», είπε συνεργάτης του Μητροπολίτη και με αυτό συμφώνησαν από την πρώτη στιγμή όλοι οι Κληρικοί.

Τα «όπλα» που έχει στα χέρια της κάθε Μητρόπολη είναι ελάχιστα. Οι δυνάμεις της είναι η δύναμη του Ποιμνίου που στηρίζει ποικιλοτρόπως. Αν όμως δεν αλλάζει άρδην η κατάσταση, η Ελληνική Εκκλησία θα βρεθεί σε δύσκολη θέση σε μερικά χρόνια και τότε τα δεδομένα δύσκολα θα μπορούν να ανατραπούν.

«Πέρυσι δόθηκαν 80 θέσεις νέων Ιερέων στην Εκκλησία, φέτος 160, αλλά για να καλυφθούν όλα τα κενά είναι πολλαπλάσια», υποστηρίζει ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιερού Συνδέσμου Κληρικών Ελλάδος ο Πρωτοπρεσβύτερος Ιωάννης Κατωπόδης που ανησυχεί ιδιαίτερα για το μέλλον. «Στη συνάντηση που είχαμε με τον Μακαριώτατο Αρχιεπίσκοπό μας κ.Ιερώνυμο συμφωνήσαμε να είμαστε ενωμένοι σα μια γροθιά. Προέχει η Εκκλησία και να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα όλοι μαζί», είπε ο π.Ιωάννης.

Οι άμισθοι Κληρικοί δεν είναι η λύση

Τα τελευταία χρόνια σε πολλές Μητροπόλεις παρατηρήθηκε το φαινόμενο των άμισθων Κληρικών, οι οποίοι κλήθηκαν να προσφέρουν ποιμαντικό έργο χωρίς ωστόσο να καλύπτουν οργανικές θέσεις. Και μπορεί οι Ιεράρχες να έκαναν ό,τι ήταν δυνατό ώστε να ο αριθμός των αμίσθων να είναι πολύ μικρός αλλά και γρήγορα να τακτοποιούνται, ωστόσο προέκυψαν ζητήματα. Το πιο σημαντικό ήταν πως δεν είχαν δικαίωμα υπογραφής αφού δεν κάλυπταν οργανική θέση, κι έτσι ενώ τελούσαν μυστήρια την υπογραφή στα έγγραφα έβαζε άλλος Ιερέας, που είχε προσληφθεί σύμφωνα με τους νόμους του κράτους.

Αυτό ανησυχεί και τον Πρωτοσύγκελο της Μητρόπολης Ιερισσού Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο Μαϊδώνη. Παρότι η συγκεκριμένη Μητρόπολη είναι από τις ελάχιστες που δεν υπάρχουν κενά ο Αρχιμ.Χρυσόστομος είναι προβληματισμένος γι’αυτά που συμβαίνουν στην πατρίδα μας: «Δυστυχώς υπάρχει μείωση Ιερατικών και Μοναχικών κλήσεων. Ετσι, πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο να καθυστερεί η συνταξιοδότηση Ιερέων για το λόγο αυτό, για να μην υπάρξει κενό. Παράλληλα, όμως, θα πρέπει να δούμε και το ζήτημα της εκπαίδευσης, αφού όλο και πιο συχνό είναι το φαινόμενο Ιερέων με πτυχίο από άλλο κλάδο».