Ωδές Και Υμνοι Στην Αποκάλυψη..........

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο της Αγίας Γραφής είναι η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Και, δυστυχώς, επίσης δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο βασικός λόγος που αυτό το βι­βλίο το κάνει τόσο δημοφιλές είναι η νοσηρή περιέργεια των αν­θρώ­πων για τα μέλλοντα και για τα έσχατα. Συγχωρείστε με, και διορθώστε με αν κάνω λάθος, αλλά νομίζω ότι η συντριπτική πλειο­ψηφία των αναγνωστών διαβάζει την Αποκάλυψη, όπως διαβά­ζει τα ζώδια και τον καζαμία!

Τι ψάχνουν στην Αποκάλυψη;

Τι θά γίνει στο μέλλον; Έφτασαν οι έσχατοι καιροί; Πότε ΘΑ έλθει ο αντίχριστος; (έστω κι αν πουθε­νά στην Αποκάλυψη δεν υ­πάρ­χει η λέξη «αντίχριστος»). Πότε ΘΑ έλθει το τέλος του κόσμου; Έστω κι αν ο Χριστός κατηγορηματικά μας ‘κόβει τον αέρα’ για τέ­τοιες ερω­τή­σεις λέγοντας ότι «δεν πρέπει να είναι δική σας δουλειά να ψάχνετε για τέτοια πράγματα»: «ουχ υμών έστι γνώναι χρόνους ή καιρούς, ους ο Πατήρ έθετο εν τη ιδίᾳ εξουσίᾳ» (Πράξ. α΄ 7).

Παρασυρμένοι λοιπόν από την περιρρέουσα μελλοντολαγνεία (τι άλλο είναι οι λεγόμενοι ‘Μάρτυρες του Ιεχωβά’ παρά γέννημα αυτής της λαγνείας) και από την περιρρέουσα χαρισματολαγνεία (τι άλλο είναι οι λεγόμενοι ‘Πεντηκοστιανοί’ παρά γέννημα αυτής της λαγνείας), ξεχάσαμε πόσο οι άγιοι Πατέρες καταδικάζουν αυτές τις καταστροφικές ‘λαγνείες’. Και ξεπεράσαμε τους συμπαθείς Προ­τε­στάντες στο μανιώδες κυνήγι ερμηνείας-δή­θεν της Αποκάλυψης. Νά το! Το Τσέρνομπιλ είναι ο «άψινθος»! Ο γραμμωτός κώδικας είναι το σφράγισμα! Και άλλα τέτοια φαιδρά, που θυμίζουν θρίλερ του Χόλ­λυγουντ… Τελικά, πιστεύει κανείς μας ειλικρινά ότι αυτή η ακα­τά­σχετη εσχατολογική τρομο-φλυαρία μάς ξυπνάει σε σωστή με­τά­νοι­α ή το μόνο που κάνει είναι να μας οδηγεί σε ένα πανικό, που ε­ξαν­τλείται συνήθως στο να μαζεύουμε κονσέρβες και ζυμαρικά για τον δή­θεν ε­περ­χό­μενο τρίτο παγκόσμιο πόλεμο;

    Πόσο μεγάλη ασέβεια είναι το να διαστρέφεται έτσι το πνεύ­μα ενός θεοπνεύστου βιβλίου! Πόσο μεγάλη βλασφημία είναι το να πα­ρουσιάζεται η Αποκάλυψη ως ένα εγχειρίδιο μελλοντολογίας και αντιχριστολογίας!

    Τελικά, λοιπόν, τι είναι η Αποκάλυψη;

    Η Αποκάλυψη σωστά έχει χαρακτηριστεί από τους ερμη­νευ­τές ως «η Μεγάλη Λειτουργία της Εκκλησίας»[1]! «Η Μεγάλη Λει­τουρ­γία του κόσμου»! «Η Παγκόσμια Θεία Λειτουρ­γία»!

    Και τι είναι η Θεία Λειτουργία; Φυσικά δεν είναι πηγή τρόμου και πανικού, αλλά είναι η κατ’ εξοχήν πηγή της όντως Ειρήνης, της όντως χαράς και της μόνης αληθινής Ελπίδας του ανθρώπου. Γι’ αυ­τό και, όποιος βλέπει την Αποκάλυψη σαν ένα τρομακτικό θρί­λερ, θα μπορούσε να μοιάζει με εκείνον που – μπαίνοντας μέσα στην Εκ­κλησία – δεν βλέ­πει τίποτε άλλο παρά τους δράκοντες που συνήθως τοποθε­τού­με στο τέμπλο κάτω από τον Σταυρό και συμβολίζουν τις κατα­χθόνιες δαιμονικές δυνάμεις! Λες και δεν υπάρχουν άλλες πα­ρα­στά­σεις μέσα στο Ναό! Μα και εδώ οι δράκοντες τοπο­θε­τού­νται για να δοξαστεί η νίκη του Εσφαγμένου Αρνίου. Οι δράκοντες δεν εί­ναι οι νικητές. Είναι οι ηττημένοι. Νικητής είναι ο Χριστός! Μάχη γίνεται, και από εικόνες μάχης είναι γεμάτος ο Ναός. Τι άλλο είναι ο Σταυρός παρά η εικόνα της πιό λαμπρής και νικηφόρου μάχης του Χριστού! Τι άλλο είναι οι παραστάσεις με τα φρικτά μαρτύρια των αγίων, παρά εικόνες της σκληρής αλλά νικηφόρου μάχης των μαρ­τύρων εναντίον των δυνάμεων του σκότους!

    Αυτή την σκληρή μάχη και αυτή την λαμπροφόρο νίκη του Αρνίου, ουσιαστικά αυ­τά τα δύο, παρουσιάζει η Αποκάλυψη! Μα και η Θεία Λειτουργία τί είναι; Απλούστατα είναι η συμμετοχή μας στην μάχη και στην νίκη του Χριστού! Τι άλλο σημαίνει αυτό που ψάλλουμε στην Θεία Λει­τουρ­γία του αγίου Ιακώβου του Αδελφο­θέ­ου: «Τον θάνατον Σου, Κύριε, καταγ­γέλλομεν και την Ανάστασίν Σου ομολογούμεν»;

    Μέσα λοιπόν σ’ αυτή την σταυροαναστάσιμη χαρά, που μας χαρίζει ο Μαχητής και Νικητής Χριστός, θα επιχειρήσουμε να δούμε μερικές από τις ωδές και τους ύμνους, που συναντάμε στην Θεία Λει­τουργία της Αποκαλύψεως.

    Πόσο πρέπει να μας συγκλονίζει το γεγονός ότι αυτοί οι ύ­μνοι δεν είναι συνθέσεις ανθρώπινες αλλά δοξολογίες αγγελικές. Εί­ναι ξεχείλισμα αγάπης και λατρείας του Θεού, που βγαίνει από τις αγιασμένες καρδιές των αγγέλων, των υψηλοτέρων δημιουρ­γη­μά­των του Θεού. Και μάλιστα οι ύμνοι αυτοί αποκαλύ­πτονται στον Ιωάννη σε χρόνο που οι άγγελοι, μετά την Σάρκωση του Λόγου, έ­χουν πάψει πλέον (φυσικά και με τον δικό τους αγώνα) να είναι τρεπτοί. Έχουν πάψει να κινδυνεύουν να εκπέσουν από την υπα­κοή και την λατρεία προς τον Θεό. Και έχουν γίνει τελείως άτρεπτοι και εδραίοι στην αγάπη του Θεού και στην ακατάπαυστη δοξο­λογία Του.

    Ας επιτραπεί και μια ακόμη επισήμανση: Θα πρέπει εξ ίσου να μας συγκλονίζει το γεγονός ότι οι ύμνοι αυτοί μας αποκα­λύ­πτονται σε γλώσσα όχι των αγγέλων αλλά των ανθρώπων. Σε γλώσ­σα κατανοητή από τον κτιστό νου των ανθρώπων. Σε γλώσσα που μπορούμε κι εμείς να καταλάβουμε και να χρησι­μο­ποι­ή­σουμε, και έτσι να αξιωθούμε – «τα χερουβίμ μυστικώς εικονίζοντες» – να ενω­θούμε με τους αγγέλους στην δοξολογία του Θεού. Δόξα τῇ συγκα­ταβάσει Σου, Κύριε!

*   *   *

    Τούς πρώτους ύμνους τούς συναντάμε στο τέταρτο κεφάλαιο της Αποκάλυψης, στους στίχους 8 και 11. Από αυτό το κεφάλαιο αρχίζει και η περιγραφή της ουράνιας Θείας Λειτουργίας.

Εδώ παρουσιάζεται ο Παντοκράτωρ Θεός μέσα σε υπερκό­σμια λαμπρότητα να κάθεται επί θρόνου και να περιστοιχίζεται αφ’ ενός α­πό τους είκοσι τέσσερεις πρεσβυτέρους και αφ’ ετέρου απο τα πολυόμματα Χερουβείμ και τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ.

    Και τα μεν Χερουβείμ και Σεραφείμ, αυτές οι «υπέρτατες των ουρανών δυνάμεις» «ανάπαυσιν ουκ έχουσιν [λέει το κείμενο στον στίχο 8] ημέρας και νυκτός λέγοντες· άγιος, άγιος, άγιος Κύριος ο Θεός ο παντοκράτωρ, ο ἦν και ο ὤν και ο ἐρχόμενος».

    Σταματάμε πρώτα στη φράση: «ανάπαυσιν ουκ έχουσιν ημέ­ρας και νυκτός λέγοντες [ψάλλοντες]». Κάποιος χριστιανός ανα­ρω­τιόταν πώς θα περνάμε την ώρα μας, αν πάμε στον παρά­δεισο: «Κα­λά», λέει, «από το πρωί ως το βράδυ θα ψάλλουμε; Δεν θα βαρε­θούμε ποτέ κάνοντας το ίδιο πράγμα στους αιώνες των αιώ­νων;» Ακού­γεται αστεία η ερώτηση αλλά φαίνεται και δικαιο­λογημένη, αν λάβουμε υπ’ όψη μας την τεμπελιά που – όχι σπάνια – μας δέρνει, όταν έρχεται η ώρα να κάνουμε προσευχή. Άσε και την ακόμα χει­ρό­τερη ακηδία, που καμιά φορά μας κάνει να βαριόμαστε να πούμε έστω και ένα «Δόξα Σοι ο Θεός» στη διάρκεια της ημέρας! Πως με­τά, στη Λειτουργία της Κυριακής, ξαφνικά θα «εικονίσουμε μυστι­κώς τα Χερουβείμ», αν κάθε μέρα δεν ασκούμαστε στην ευλογημένη βία της προσευχής;

Μόνο με τέτοια βία «αρπάζουμε» την Βασιλεία του Θεού. Μό­νο με τέτοια βία μπορούμε να ελπίζουμε ότι ο Θεός θα μας χαρι­τώ­σει να νιώσουμε την προσευχή και την δοξολογία Του, όχι σαν αγ­γα­ρεία, αλλά σαν την κατ’ εξοχήν ανάπαυση και χαρά, ώστε ποτέ να μην κουραζόμαστε – μαζί με τους αγγέλους – να ψάλλουμε: «άγιος, άγιος, άγιος Κύριος ο Θεός ο παντοκράτωρ, ο ἦν και ο ὤν και ο ἐρχόμενος».

Σ΄ αυτή την υπέροχη δοξολογία τονίζονται ιδιαίτερα δύο από τις ιδιότητες του Τριαδικού Θεού: η παντοδυναμία Του και η αιωνιό­τη­τά Του. Η παντοδυναμία Του υμνείται με την φράση «ο Θεός ο παντοκράτωρ». Ας θυμηθούμε ότι με αυτή τη φράση Τον επικα­λού­με­θα και στην Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφο­θέ­ου. Την ώρα του καθαγιασμού των Τιμίων Δώρων, αντί του «Σε υ­μνού­μεν» ψάλλουμε τρείς φορές: «Ελέησον ημάς, Κύριε ο Θεός, ο Πα­τήρ ο παντοκράτωρ».

Η αιωνιότητά Του φανερώνεται, στον ύμνο που εξετάζουμε, με την φράση: «Εσύ είσαι», λέει, «ο ἦν και ο ὤν και ο ἐρχόμενος». Εσύ είσαι Αυτός που δεν έ­χεις ούτε αρχή ούτε τέλος. Είσαι έξω από κάθε έννοια χρόνου. Πάντοτε όντως υπήρχες, και πάντοτε υπάρχεις. Και πάντοτε είσαι ο ερχόμενος. Για μας είσαι ο ερχόμενος, όχι μόνο στα έσχατα. Όχι μόνο την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας Σου. Αλ­λά εμείς σε καλούμε και σε περιμένουμε να έρχεσαι κάθε στιγμή στη ζωή μας. Και κυρίως στην κορυφαία επί γης συνάντησή μας, που Εσύ όρισες, δηλαδή την ώρα της Θείας Ευχαριστίας.

Μέσα στην Θεία Λειτουργία δεν απολαμβάνουμε μόνο τους καρπούς της Πρώ­της Παρουσίας του Χριστού («Θεός Κύριος και επέφανεν ημίν») αλ­λά και προγευόμαστε την χαρά και την δόξα της Δευτέρας Παρου­σίας Του («ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυ­ρίου»). Θυμηθείτε ότι αυτή τη φράση, με την οποία δοξάζουμε και τις δύο παρουσίες του Χριστού, και μάλιστα με διαφορετική σει­­ρά («ευλο­γημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου· Θεός Κύριος και επέφανεν ημίν») την λέμε όταν κοινωνούμε στην Θεία Λειτουρ­γία των Προηγιασμένων Δώρων.

Εξ άλλου δεν είναι τυχαίο, ότι και την φράση, «ο ἦν και ο ὤν και ο ἐρχόμενος» (από τον ύμνο της Αποκάλυψης),την λέμε παραλ­λαγμένη στην Θεία Λειτουργία του αγίου Χρυσοστόμου όταν εμείς οι ιερείς δίνουμε τον ασπασμό της αγάπης στους συλλειτουργούς μας: «Ο Χριστός εν μέσῳ ημών», λέει ο ένας. Και ο άλλος απαντάει: «Και ήν, και εστί και έσται». Ο Χριστός είναι ανάμεσά μας. Είναι και ήταν και θα είναι πάντοτε. Ποιά μεγαλύτερη πηγή ελπίδας και παρηγορίας από αυτήν την βεβαιότητα: Ήταν, είναι και θα είναι πά­ντοτε μαζί μας. Φυσικά, αν Τον αφήνουμε να μένει μαζί μας!

Θα προσέξατε ότι από τον πρώτο κιόλας ύμνο της Απο­κά­λυ­ψης επισημάναμε ήδη δυό-τρεις επιδράσεις στην λατρεία των πρώ­των αιώνων: στις Λειτουργίες του αγίου Ιακώβου, του αγίου Ιωάν­νου του Χρυσοστόμου και των Προηγιασμένων. Οι γνώμες βέβαια των ερευ­νητών διίστανται για το ποιός επέδρασε σε ποιόν και πό­σο. Η Απο­κάλυψη επέδρασε στη λατρεία ἤ η πρώιμη λατρεία επέ­δρασε στον άγιο Ευαγγελιστή Ιωάννη. Θα μπορούσαμε να υιοθε­τή­σουμε την βαρύνουσα γνώμη του μακαριστού καθηγητή Παναγιώτη Μπρα­τσιώ­τη, ο οποίος δέχεται ως πιθανώτερη την αμοιβαία επί­δρα­ση της πρώτης χριστιανικής λατρείας και της Αποκαλύψεως του Ιωάννη[2].

Εν πάσῃ περιπτώσει είναι φανερό ότι – έστω κι αν η Αποκά­λυ­ψη ποτέ δεν μπήκε στην λατρεία ως ανάγνωσμα – είναι όμως πα­ρού­σα με την όλη λειτουργική θεολογία της, με πολλές εικόνες της, συμ­βολισμούς και φράσεις της. Και πως αλλιώς, αφού – όπως και ο μα­καριστός καθηγητής Στέργιος Σάκκος τονίζει – «η Αποκάλυψη α­πό την αρχή μέχρι το τέλος παρουσιάζει την ακατάπαυστη ουράνια λατρεία, που επιτελείται ενώπιον του θρόνου του Θεού»[3].

*   *   *

Και αφού ακούσαμε τον Χερουβικό ύμνο («άγιος, άγιος, ά­γι­ος Κύριος ο Θεός ο παντοκράτωρ, ο ἦν και ο ὤν και ο ἐρχόμενος»), ερχόμαστε και στον στίχο 11 του τετάρτου κεφαλαίου, για να ακού­σουμε και τον ύμνο των εικοσιτεσσάρων Πρεσβυτέρων, οι οποίοι – α­­­φού ενα­πο­θέτουν τους στεφάνους των ενώπιον του Θρόνου του Θε­­ού, Τον προσκυνούν και ψάλλουν:

    «Άξιος ει, ο Κύριος και Θεός ημών,

λαβείν την δόξαν και την τιμήν και την δύναμιν,

ότι συ έκτισας τα πάντα,

και δια το θέλημά σου ήσαν και εκτίσθησαν».

Το ποιοί κατ’ αρχήν είναι οι 24 πρεσβύτεροι είναι ένα επίσης ανοικτό θέμα. Ο όρος πρεσβύτερος, όπως συχνά σε όλη την Καινή Δια­θήκη, σαφώς εκφράζει εκκλησιαστική διακονία και εκκλησια­στι­κό αξίωμα. Διατυπώθηκε η γνώμη ότι οι 24 πρεσβύτεροι αντι­προ­σωπεύουν τους 12 πατριάρχες της Παλαιάς και τους 12 Απο­στόλους της Καινής Διαθήκης[4] ἤ γενικά τις ψυχές των δικαίων[5]. Εν­διαφέρουσα όμως φαίνεται και η γνώμη του καθηγητή στο ΑΠΘ π. Ιω­άν­νη Σκι­α­δαρέση, ο οποίος συνδέει την παράσταση των 24 πρε­σβυ­τέ­ρων με τις 24 πατριές των ιερέων και τις ισάριθμες τάξεις των Λευϊ­τών, στις οποίες διαίρεσε ο Δαυίδ το σύνολο των ιερέων και Λευϊ­τών του Ισραήλ, στα πλαίσια των προετοιμασιών για την οικο­δό­μηση του Ναού, και με στόχο την πιό απρόσκοπτη διακονία τους σ΄ αυτόν[6]. Η σύνδεση των 24 πρεσβυτέρων με ανθρώπινα και όχι αγ­γε­λικά όντα, δεν εναρμονίζεται μόνο με το λατρευτικό έργο που κυ­ρί­ως επιτε­λούν οι 24 πρεσβύτεροι στην Αποκάλυψη, αλλά και με την κεντρική θέση του Ιωάννη ότι οι άνθρωποι έν Χριστῷ γίνονται βα­σι­λείς και ιερείς. «Και εποίησας αυτούς τῷ Θεῷ ημών βασιλείς και ιερείς» (Αποκ. 5, 10). Λατρεύουν τον Θεό και συμβασιλεύουν μετ’ Αυ­τού. «Ει υπομένομεν και συμβασιλεύσομεν», που λέει και ο από­στολος Παύλος (Β΄ Τιμ. β΄12).

Οι πρεσβύτεροι λοιπόν δοξολογούν τον «καθήμενον επί του θρόνου» με τον ύμνο: «Άξιος είσαι Συ, ο Κύριος και Θεός μας, να λά­βεις την δόξα και την τιμή και την δύναμη, γιατί Εσύ δημιούρ­γησες τα πάντα, και ‘δια το θέλημά Σου ήσαν και εκτί­σθησαν’». Δηλαδή, δεν είσαι μόνο ο Δημιουργός και Συντηρητής του κόσμου, αλλά είσαι και ο τελικός σκοπός πάντων. Είσαι ο ύψιστος και τελι­κός σκοπός, προς τον οποίον αποβλέπουν όλα τα δημιουρ­γή­ματα. Όπως λέει και ο απόστολος Παύλος: «Εξ αυτού και δι΄ αυτού και εις αυτόν τα πά­ντα» (Ρωμ. 11, 36).

Το ότι ο Θεός – στην Ουράνια Λειτουργία της Αποκαλύψεως -δο­ξάζεται ως Δημιουργός και Κτίστης των απάντων και όχι μόνο ως Αιώνιος και Παντοδύναμος (όπως είδαμε στον προη­γού­με­νο ύ­μνο) το βλέπουμε και σε όλες τις Λειτουργίες της Εκκλησίας μας. Έ­τσι στην Λειτουγία του Με­γάλου Βασιλείου Τον λατρεύουμε και Τον προσκυνούμε ως «Κύ­ριο ουρανού και γης και πάσης κτίσεως ο­­ρωμένης τε και ουχ ο­ρω­μένης», ενώ στην Λειτουρ­γία του αγίου Ιω­­άννου του Χρυ­σο­στόμου Τον ευχαριστούμε, διότι «εκ του μη όντος εις το είναι ημάς παρή­γαγε».

Είναι πολύ σημαντικό ότι ΚΑΙ στην ουράνια ΚΑΙ στην επί­γει­α Λειτουργία η Εκκλησία μάς αποκαλύπτει και μας στηρίζει στην βεβαιότητα ότι ο Θεός είναι ο Κτίστης και ο Δημιουργός των α­­πάντων, διότι οι κατά καιρούς «αέρηδες της αθεΐας», από αυτή συνήθως την πλευρά πάνε να σβήσουν την φλό­γα της πίστης στον Θεό, αμφισβητώντας την εκ του μηδενός δημιουργία των πάντων από προσωπικό Θεό-Δημιουργό. Και μά­λι­στα το κάνουν φορώντας τον μανδύα της ψευδο-επιστήμης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο και αποκληθείς σύγχρο­νος «ευ­­­­αγ­­­γελιστής» του αθεϊσμού,ὁ βρε­τανός τάχα-ἐπιστήμονας Ρί­τσαρντ Ντόκινς, ὁ ὁποῖος πρόσφατα ἦλθε στήν χώρα μας καί μί­λησε μπροστά σέ – δυστυχώς – ἐνθουσιώδη ἀκροατήρια. Δεν θα χάσουμε τον χρόνο μας με τον εν λόγῳ κύριο. Απλώς να αναφέρουμε ότι σε πρόσφατη συζήτηση (debate) στην Οξφόρδη ο Ντόκινς υποστήριξε ότι «οι νό­μοι της φύσης συνωμότησαν για να δημιουργηθεί ο κό­σμος, και ότι αυτή η συνωμοσία είναι που δημιουργεί την ψευδαί­σθηση του ευ­φυούς σχεδιασμού από κάποιο δήθεν θεό». Τότε ο σύγ­χρονος φιλό­σοφοςAnthony Kenny (έστω κι αν είναι αγνω­στι­κι­στής) δεν άντεξε και τον ρώτησε: «Και ποιος επί τέλους δημιούρ­γη­σε τους νόμους της φύσης;». Και ο Ντόκινς «επιστημονικότατα» απάντησε: «Ο μόνος νόμος είναι η τυχαιότητα»!

    Ας αφήσουμε τον Ντόκινς και τα ‘πνευματικοπαίδια’ του να αδικούν κατάφωρα την λογική τους ανεγείροντας ναούς στην … θεά Τύχη, και ας προχωρήσουμε στον επόμενο ύμνο. Θα παρακάμψουμε το πέμπτο κεφάλαιο, όπου περιγράφεται η υπέροχη λειτουργική σκηνή της δοξολογίας του Αρνίου. Θα απολαύσετε την παρουσίαση και ερμηνεία της από τον π. Δανιήλ.

*   *   *

    Ερχόμαστε στο ενδέκατο κεφάλαιο και στους στίχους 15-19, για να δούμε την επουράνια λειτουργική σκηνή του θριάμβου της Βασιλείας του Θεού.

    Υπενθυμίζουμε τους τρεις κύκλους των δρα­ματικών γεγο­νό­των της πάλης των αντιθέων δυνά­μεων του δια­βόλου εναντίον της Βασιλείας του Θεού, εναντίον της Εκκλη­σίας, τα οποία γεγονότα καταλήγουν στην τελική θριαμβευ­τι­κή νίκη του Κυρίου. Είναι οι κύ­κλοι των 7 σφραγίδων, των 7 σαλ­πίγ­γων και των 7 φιαλών. Εδώ βρι­σκόμαστε στο σάλπισμα των 7 σαλ­πίγγων.

Ε­νώ λοιπόν με τις πρώ­τες 6 σάλπιγγες αποκαλύπτονται οι πλη­­γές της οργής του Θεού εναντίον των αμαρτωλών και ασεβών και εναντίον και αυτής της κτίσεως, η οποία μολύνθηκε από την α­μαρ­τία των αν­θρώπων, στην 7η σάλπιγγα αποκαλύπτεται η θριαμ­βεύουσα εν ου­ρα­νοίς Εκκλη­σί­α, η οποία υμνεί και δοξολογεί την νί­κη του Κυρίου και τον θρί­αμβο της Βασιλείας του Θεού.

    Μέσα στους ύμνους και τις ωδές της λειτουργικής αυτής σκη­νής προαναγγέλλεται η Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου, ως Κρι­τού και Βασιλέως. Το λειτουργικό σκηνικό είναι το ίδιο, όπως και στις προηγούμενες λειτουργικές σκηνές: Ο θρόνος του Θεού και γύρω από τον θρόνο οι Αρχαγγελικές Δυνάμεις και οι 24 Πρεσβύ­τεροι πάνω στους δικούς τους θρόνους. Δηλαδή, όλη η εν ουρανοίς θριαμ­βεύουσα Εκκλησία.

    Πρώτα ακούμε τις Αρχαγγελικές Δυνάμεις να ψάλλουν τον ύμνο του θριάμβου της Βασιλείας του Θεού, της οποίας «ουκ έσται τέλος». Ο ύμνος αυτός είναι:

Εγένετο η βασιλεία του κόσμου

του Κυρίου ημών και του Χριστού αυτού,

και βασιλεύσει εις τους αιώνας των αιώνων.

    «Εγένετο» λέει «η βασιλεία του κόσμου». Αυτός ο προφητικός αόριστος (εγένετο), όχι σπάνιος στον προφητικό λόγο της Αποκα­λύ­ψεως, δηλώνει την σιγουριά ενός γεγονότος. Πρόκεται για ένα γεγονός, που έχει ήδη αρχίσει αλλά η τελική του έκβαση βρίσκεται στο μέλλον. Το «εγένετο» όμως δηλώνει και την εδώ-και-τώρα μετο­χή μας στις συνέπειες αυτής της νίκης. Ήδη με την πρώτη παρουσία του Χριστού και με την επί γης εγκαθίδρυση της Εκκλησίας Του ζούμε αυτό τον θρίαμβο. Και μάλιστα σε τι βαθμό; Σε βαθμό, που πολλοί μάρτυρες (όπως ο νεομάρτυρας άγιος Λουκάς ο εν Μυτι­λή­νῃ) να πηγαίνουν στον τόπο της μαρτυρικής τους εκτέλεσης χορο­πηδώντας από χαρά. Και, όταν ο Τούρκος τον ρώτησε: ‘Μπρε, σε γά­μο πας;’ ο άγιος απάντησε: ‘Ναι, αν ήξερες που πάω, δεν θα με ρώ­­ταγες!’

Μα κι εκείνος ο αποστολικός Πατέρας, ο πρωταθλητής του Κολοσσαίου, ο άγιος Ιγνάτιος, τι έλεγε; «Σιτάρι είμαι του Θεού και πάω να με αλέσουν με τα δόντια τους τα θηρία, για να γίνω άρτος καθαρός του Χριστού. Σας παρακαλώ καλοπιάστε τα θηρία να μην αφήσουν αφάγωτο ούτε ένα κομματάκι από το σώμα μου, για να γίνουν εκείνα ο τάφος μου και να μη σας κουράσω μετά για την ταφή μου! Εάν πάθω … αναστήσομαι εν αυτῳ ελεύθερος!…»[7]. Νάτη, η εδώ-και-τώρα σταυροαναστάσιμη μετοχή στον θρίαμβο της Βασιλείας του Θε­ού.

Ξαναγυρίζουμε στον ύμνο:

Εγένετο (λέει) η βασιλεία του κόσμου, του Κυρίου ημών και του Χριστού αυτού. Μέχρι τώρα η βασιλεία του κόσμου ήταν στα χέρια του διαβόλου. Κατά τους λόγους του ίδιου του Κυρίου «άρ­χων του κόσμου» ήταν ο διάβολος. Τον αφήσαμε και τον δεχτήκαμε να γίνει «άρχοντας του κόσμου». Τώρα όμως, την Όγδοη Ημέρα (που άρχισε με την Σάρκωση του Λόγου), η βασιλεία του κόσμου, [γί­νεται] του Κυρίου ημών και του Χριστού αυτού. Και φυσικά γίνεται, πάλι στο βαθμό που δεχόμαστε να βασιλεύσουν ο Κύριος και Θεός μας και ο Χρι­στός Αυτού. Στον βαθμό που – ελεύ­θε­ρα από κάθε κατανα­γκα­σμό – φωνάζουμε με λαχτάρα το ‘ελθέτω η Βασι­λεία Σου’.

Μόνο έτσι (μόνο δηλαδή στο βαθμό που ελεύθερα καλούμε και δεχόμαστε την βασιλεία του Θεού) η κυριαρχία του σατανά στον κόσμο α­πο­δεικνύεται προσω­ρι­νή. Παρέρχεται. Και η βασιλεία του Θεού θρι­αμ­βεύει και στο τέλος θα θριαμβεύσει επί πάντων: Σε εκείνους μεν που την δέχονται, θα θριαμβεύσει ως Βασιλεία Αγά­πης, Ζωής και Σωτηρίας, Βασιλεία Χαράς αναφαιρέτου. Εκείνοι δε που επιμένουν να την απορρίπτουν, αυτή την ίδια Βασιλεία της Α­γά­πης του Θεού θα την βιώνουν ως ‘γέενναν πυρός’. Ας θυμηθούμε εν προκειμένῳ τα πολύ διαφωτιστι­κά λόγια του αββά Ισαάκ του Σύρου:

«Οι κολαζόμενοι στη γέεννα θα τιμωρούνται με την μάστιγα της αγάπης του Θεού… Είναι άτοπο να πιστεύει κανείς ότι οι αμαρ­τωλοί στην κόλαση στερούνται την αγάπη του Θεού. Η αγάπη του Θεού δίνεται αδιάκριτα σε όλους. Ενεργεί όμως κατά δύο τρόπους: τους μεν αμαρτωλούς κολάζει, τους δε δικαίους ευφραί­νει[8]».

Αυτή λοιπόν η βασιλεία αγάπης είναι (λέει ο ύμνος που εξετάζουμε) του Κυρίου ημών και του Χριστού αυτού. Του Κυρίου ημών, δηλαδή του Θεού Πα­τρός, του καθημένου επί του Θρόνου, και του Χριστού αυτού, δη­λα­δή του Υιού και Λόγου του Θεού, του Κυρίου μας Ιησού Χρι­στού, ο Οποίος είναι Σύνθρονος, Συναΐδιος και Ομοούσιος με τον Πα­­­τέρα. Και επειδή τα δύο Πρόσωπα είναι ομοούσια, είναι Μια Θε­ό­τητα, γι΄ αυτό και δεν λέει «θα βασιλεύ­σουν εις τους αιώνας των αιώνων» αλλά λέει «βασιλεύσει [ο Ένας Θεός] εις τους αιώνας των αιώνων».

    Σ’ αυτόν τον ύμνο των αγγέλων απαντούν αντιφωνικά οι 24 πρεσβύτεροι, πέφτοντας ‘επί τα πρόσωπα αυτών’ και προσκυνώ­ντας τον Θεό. Και με τον δικό τους ύμνο επιβεβαιώνουν, ομολογούν και δοξάζουν τον θρίαμβο της Βασιλείας του Θεού. Ποιός είναι ο ύμνος-απάντηση των 24 πρεσβυτέρων;

Ευχαριστούμεν σοι, Κύριε ο Θεός ο Παντοκράτωρ,

ο ών και ο ήν και ο ερχόμενος,

(θυμηθείτε: ακριβώς την ίδια προσφώνηση προς τον Θεό την ακούσαμε στον πρώτο ύμνο του τετάρτου κεφαλαίου στον στίχο 8),

ότι είληφας την δύναμίν σου την μεγάλην και εβασίλευσας.

(Πήρες πλέον όλη την εξουσία στα χέρια σου και εβασίλευσες, αφαιρώντας κάθε δύναμη από τον Αντίχριστο και τα όργανά του).

Και τα έθνη ωργίσθησαν.

    Ποιά είναι τα έθνη; Είναι τα τάγματα των δαιμόνων και των απίστων ανθρώπων, λέει ο ερμηνευτής Οικουμένιος. Και γιατί ορ­γί­σθηκαν αυτά τα τάγματα; [Θυμηθείτε τον ψαλμό: Ο Κύριος εβα­σί­λευσεν, οργιζέσθωσαν λαοί (Ψαλμ. 98, 1)]. Οργίσθηκαν (που επί­σης σημαίνει ‘ταράχθηκαν’ και ‘τρομοκρατήθηκαν’, διότι – όπως σχο­­λιάζει ο Ανδρέας Καισαρείας – δεν μπορούν να πιστέψουν ότι ο Κύριος Ιησούς Χριστός, ο οποίος ως Θεός είχε την Βασιλεία εξ αρ­χής, τώρα την ανέλαβε και ως άνθρωπος. Και ως Θεάνθρωπος πλέον θα βασιλεύει εις τους αιώνας. Και μαζί Του θα συμβα­σι­λεύ­ουν άγ­γελοι και άνθρωποι που Τον πιστεύουν και Τον προ­σκυ­νούν.

    Για τους άλλους, που δεν Τον πίστεψαν – συνεχίζει ο ύμνος των 24 πρεσβυτέρων -

ήλθεν η οργή σου και ο καιρός των νεκρών κριθήναι

και δούναι τον μισθόν τοις δούλοις σου τοις προφήταις

και τοις αγίοις και τοις φοβουμένοις το όνομά σου,

τοις μικροίς και τοις μεγάλοις,

και διαφθείραι τους διαφθείροντας την γην.

Θα σταθούμε λίγο στην φράση ήλθεν η οργή σου και στην συ­­νέ­πεια αυτής της οργής που λέει ο τελευταίος στίχος: δια­φθεί­ραι τους διαφθείροντας την γην.

Τα υπόλοιπα λόγια: ήλθεν ο καιρός των νεκρών κριθήναι και δούναι τον μισθόν τοις δούλοις σου τοις προφήταις και τοις αγίοις και τοις φοβουμένοις το όνομά σου, τοις μικροίς και τοις μεγάλοις, είναι πολύ κατανοητά, και φυσικά αναφέρονται στην ανάσταση των νεκρών και στην τελική Κρίση του Θεού.

Στεκόμαστε τώρα ιδιαίτερα στη φράση ήλθεν η οργή σου, διό­τι τα όντως πολλά χωρία, που υπάρχουν μέσα στην Αγία Γραφή και μιλάνε για την ‘οργή του Θεού’, μα ιδιαίτερα ολόκληρο το βι­βλί­ο της Αποκαλύψεως (το οποίο, για πολλούς δυστυχώς, δεν είναι τίποτε άλλο παρά ‘αποκάλυψη της οργής του Θεού’), συχνά πα­ρερ­μηνεύονται, παρουσιάζοντας ένα Θεό, στην καλύτερη περί­πτω­ση ‘αυ­στηρό χωροφύλακα’, που βα­σική δουλειά του είναι να ‘κό­­βει’ κλή­σεις και πρόστιμα για παρα­βάσεις μας. Και στην χειρό­τερη περί­πτωση διαστρέφουν την εικόνα του Θεού σε ένα σαδιστή τύραννο (ήμαρ­τον, Θεέ μου!), που ικανο­ποιεί­ται κολάζοντας αμείλικτα τους παραβάτες των εντολών Του! (Θυμηθείτε το παράπονο του συχωρε­μένου υπαρξιστή φιλοσόφου Σάρτρ, που έλεγε ότι περίμενε από τους χριστιανούς να του δείξουν ένα Θεό-στοργικό Πατέρα και του έδειξαν ένα άσπλαχνο αφεντικό).

Αν ανοίξουμε τη Φιλοκαλία, στις πρώτες κιόλα σελίδες θα ακούσουμε τον Καθηγητή της Ερήμου, τον Μέγα Αντώνιο, να λέει:

«Ο Θεός είναι αγαθός και απαθής και αμετάβλητος. Αν δε κάποιος αυτό το θεωρεί εύλογο και αληθές, αλλά απορεί πώς ο Θεός χαίρεται μεν για τους αγαθούς, ενώ αποστρέφεται τους κακούς, και πώς οργίζεται εναντίον εκείνων που αμαρτάνουν, ενώ γίνεται ίλεως σε κείνους που μετανοούν, πρέπει να πούμε ότι ο Θεός δεν οργίζεται· γιατί η οργή είναι πάθος.

»Δεν πρέπει να κρίνουμε τον Θεό με ανθρώπινα μέτρα:, συνε­χί­ζει ο Μέγας Αντώνιος. Και καταλήγει: Το να λέμε ότι ο Θεός αποστρέφεται τους κακούς, είναι σαν να λέμε ότι ο ήλιος κρύβει το φως του από τους τυφλούς.»[9]

Θα επαναλάβουμε τα θεόσοφα λόγια του αββά Ισαάκ του Σύ­ρου:

«Οι κολαζόμενοι στη γέεννα θα τιμωρούνται με την μάστιγα της αγάπης του Θεού… (Δηλαδή δεν θα τιμωρούνται από ένα Θεό που νευρίασε, οργίστηκε επειδή Τον προσβάλανε, και τώρα γεμάτος εκδίκηση βγάζει το άχτι Του [ήμαρτον, Κύριε!] πάνω στους απί­στους, για να ικανοποιηθεί δήθεν η Θεία Δικαιοσύνη). Είναι ά­το­πο (συνεχίζει ο αββάς Ισαάκ) να πιστεύει κανείς ότι οι αμαρ­τωλοί στην κόλαση στερούνται την αγάπη του Θεού. Η αγάπη του Θεού δίνεται αδιάκριτα σε όλους. Ενεργεί όμως κατά δύο τρόπους: τους μεν αμαρτωλούς κολάζει, τους δε δικαίους ευφραί­νει».

Τα ίδια λέει και ο θεολογικώτατος νους του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού: «Αυτό πρέπει να ξέρετε», λέει με σαφήνεια ο άγιος Ιωάννης, «ότι ο Θεός κανένα δεν κολάζει, αλλά έκαστος εαυτόν δεκτικόν ποιεί της μετοχής Θεού. Έστι η μεν μετοχή Θεού ΤΡΥΦΗ, η δε αμεθεξία αυτού ΚΟΛΑΣΙΣ[10]»

Ο Θεός κανέναν δεν κολάζει. Δεν διάκειται εχθρικά απέναντι σε κανέναν. «Ο Θεός ουδέποτε εχθραίνει», λέει και ο Χρυσόστομος Ιωάννης, ερμηνεύοντας το του Παύλου «ει γαρ εχθροί όντες κατηλ­λάγημεν τω Θεώ δια του θανάτου του Υιού Αυτού». Εμείς λέει γί­ναμε εχθροί Του, και εμείς πρέπει ελεύθερα να πάμε να συμφι­λιω­θούμε μαζί Του.

Συμπέρασμα: Όλα αυτά τα φρικτά, η λίμνη του πυρός, το πυρ το άσβεστον, ο βρυγμός των οδόντων, το σκότος το εξώτερον και τα όμοια, δεν είναι καρποί της εκδικητικής μανίας ενός οργι­σμέ­νου τιμωρού Θεού, αλλά απλώς περιγράφουν το πως βιώνουν τον πύ­­ρι­νο ποταμό της θεϊκής αγάπης, όσοι από μόνοι τους, τελείως ελεύ­θε­ρα δεν θέλησαν να μοιάσουν στον Θεό και να ανταποκρι­θούν στην αγάπη Του. Δεν θέλησαν να αγωνιστούν για να γίνουν δεκτι­κοί της μετοχής του Θεού. Ελεύθερα διάλεξαν να γίνουν «χόρτος» και γι΄ αυ­­τό «ταχύ αποξηρανθήσονται» (ψαλμ. 36, 2). Ενώ, όσοι ελεύ­θερα διά­­λε­ξαν να γίνουν χρυσάφι (έτσι ονομάζει ο Παροιμιαστής τις «ε­κλε­κτές καρδιές» ‘παρά Κυρίῳ’), αυτοί «ως φωστήρες του ου­ρανού φα­νούσιν και ωσεί τα άστρα του ουρανού εις τον αιώνα του αι­ώ­νος» (Δα­νιήλ 12, 3).

Τα ίδια επιγραμματικά λέει και ο Μέγας Βασίλειος. «Το πυρ της αγάπης του Θεού διχάζεται σε δύο ενέργειες: το μεν καυστικόν του πυρός ενεργεί στους αμαρτωλούς, το δε φωτιστικόν στους δι­καίους[11]». Τους αμαρτωλούς τους κατακαίει, ενώ τους δικαίους τους φωτίζει. Το ίδιο πυρ και για τους δυό. Πυρ αγάπης και για τους δυό. Όχι πυρ οργής και εκδίκησης για τους αμαρτωλούς και πυρ αγάπης για τους δικαίους. Πυρ αγάπης και για τους δυό.

*   *   *

    Θα τελειώσουμε με την θριαμβευτική επινίκια ωδή, που συνα­ντά­με στο 15ο κεφάλαιο. Είναι και η τελευ­ταία επι­νί­κια ωδή που περιλαμ­βά­νεται στην Αποκάλυψη.

    Στο προηγούμενο κεφάλαιο (στο 14ο) ο Θεολόγος Ιωάννης μας προα­νήγγειλε την τελική κρίση. Πριν από αυτήν όμως θα γίνει η φοβε­ρό­τερη σε ένταση και έκταση δοκιμασία του κόσμου, η οποία εδώ σκιαγραφείται με την οπτασία των επτά φιαλών.

    Θέλοντας λοιπόν ο Θεός να παρηγορήσει και να ενισχύσει τους πιστούς πριν από το φοβερό άδειασμα των επτά φιαλών, απο­κα­­λύ­πτει στον Ιωάννη την θριαμβευτική εικόνα των νικητών του θη­ρίου, οι οποίοι με την συνοδεία ουράνιας μου­σικής ψάλλουν ύμνο επι­νίκιο. Ψάλλουν τον ύμνο της ελευθερίας. Ψάλλουν, θα λέγαμε, τον εθνικό ύμνο της Εκκλησίας, τον οποίο καλούμαστε όλοι όσοι αποτελούμε το ‘εθνος άγιον και το βασίλειον ιεράτευμα’ της Εκ­κλη­σίας να συμψάλλουμε και να συμπανη­γυ­ρίσουμε. Ακούστε αυ­τόν το υπέροχο επινίκιο δοξολογικό ύμνο:

Μεγάλα και θαυμαστά τα έργα σου,

Κύριε ο Θεός ο Παντοκράτωρ·

δίκαιαι και αληθιναί αι οδοί σου,

ο βασιλεύς των εθνών.

Τις ου μη φοβηθή, Κύριε,

και δοξάσῃ το όνομά σου;

Ότι μόνος όσιος,

ότι πάντα τα έθνη ήξουσι

και προσκυνήσουσιν ενώπιόν σου,

ότι τα δικαιώματά σου εφανερώθησαν.

    Κατ’ αρχήν σχετικά με την προσφώνηση Κύριε ο Θεός ο Παντοκράτωρ θυμίζουμε ότι είναι μια πολύ αγαπητή έκφραση στον Θεολόγο άγιο Ιωάννη. Εννιά φορές την συναντούμε στο βιβλίο της Αποκαλύψεως και μόνο μια φορά στην υπόλοιπη Κ. Διαθήκη.

    Σ΄ αυτή την ευφρόσυνη ωδή των νικητών δικαίων ομολο­γεί­ται ότι ο Θεός ενεργεί με δικαιοσύνη και αλήθεια (δίκαιαι και αλη­θιναί αι οδοί σου). Όλες οι ενέργειές Του διακηρύττουν την μεγαλοπρέπεια και το ένδοξο μεγαλείο Του (μεγάλα και θαυ­μα­στά τα έργα σου).

    Ακόμη, η ωδή βεβαιώνει ότι «βασιλεύς των εθνών» δεν είναι ο αντίχριστος, αλλά ο Θεός ο Παντοκράτωρ. Η ασέβεια και η απο­στα­σία, που καλλιεργεί ο διάβολος (πάντοτε κατά ανοχήν ἤ παρα­χώ­ρηση Θεού και φυσικά κατά ελεύθερη συγκατάθεση των αν­θρώπων) είναι προ­σωρινές καταστάσεις.

    Τέλος, η ωδή είναι αποστωμοτική απάντηση στον εωσφορικό κο­μπασμό του θηρίου και των οπαδών του, που έλεγαν: «Ποι­­ός εί­ναι όμοιος με το θηρίο και ποιός μπορεί να πολεμήσει μαζί του;» (Αποκ. 13, 4). Σ’ αυτό το δαιμονικό θράσος οι νικητές δίκαιοι απα­ντούν με υγιή ταπείνωση: «Τις ου μη φοβηθή, Κύριε, και δοξά­σῃ το όνο­μά σου; Ότι μόνος όσιος, ότι πάντα τα έθνη ήξουσι και προ­σκυ­νήσουσιν ενώπιόν σου». Εσύ είσαι ο μόνος άγιος και ανα­μάρτητος. Και όλα τα έθνη θα έλθουν και θα Σε προσκυνήσουν. Και έτσι θα ενταχθούν και αυτά στο ένα άγιον έθνος των πιστευόντων στο όνομά Σου. «Γιατί τώρα πιά φανερώθηκαν τα δικαιώματά Σου». «Ότι τα δικαιώματά σου εφανερώθησαν». Φανερώθηκε το θέ­λημά Σου. Φανερώθηκες Εσύ, ο μόνος αλη­θινός Θεός: «Θεός Κύ­ριος και επέφανεν ημίν».

    Αυτή η τελευταία φράση του ύμνου είναι και η περίληψη ό­λου του βιβλίου της Αποκαλύψεως: «Τα δικαιώματά σου εφανε­ρώθησαν». Η Αποκάλυψη δεν είναι τίποτε άλλο παρά Αποκάλυψη, φανέρωση Αυτού που είναι η Αλήθεια. Φα­νέρωση και Αποκάλυψη Αυτού που είναι ο Ων, ο Ην και ο Ερ­χό­μενος. Φανέρωση βέβαια όχι της Ουσίας Του, αλλά της Αγάπης Του, της Δόξας Του και του σω­τη­ρίου θελήματός Του. Αυτό θα πει «φανέρωση των δικαιωμάτων Του». Φανέρωση – πάνω από όλα – του τρόπου με τον οποίο λα­τρεύ­­ε­ται εν ουρανοίς και με τον οποίο θέλει να Τον λατρεύουμε και επί της γης, προετοιμα­ζό­μενοι για ενδοξότερη μετοχή μας στην Ε­που­ράνια Λειτουργία. «Δί­δου η­μίν εκτυπώτερον Σού μετασχείν εν τη ανεσπέρῳ ημέρᾳ της Βα­σιλείας Σου», ψάλλουμε το Πάσχα.

    Αυτή η φανέρωση της μοναδικής Αλήθειας, της Αλήθειας που επί τέλους μάθαμε ότι δεν είναι θεωρίες και ιδέες αλλά Ένα Πρό­σωπο, ο Χριστός, αυτή είναι και η μοναδική αιτία και πηγή της ό­ντως Ελευθερίας μας. Μόνο η Αλήθεια μπορεί να μας ελευθερώσει ουσιαστικά από οτιδήποτε μας υποδουλώνει, και τελικά και από τον θάνατο. Μόνο η Αλήθεια μπορεί να μας χαρίσει αληθινή ζωή και αληθινή ελευθερία. Το πρόβλημα της ελευθερίας μας δεν είναι πρωτίστως ηθικό. Είναι οντολογικό. Αν δεν έχω σχέση με Αυτόν που είναι ο Ων, ο Ην και ο Ερχόμενος, τότε ελάχιστα θα με ω­φελήσει η ηθικότητά μου. Ηθικοί άνθρωποι υπάρχουν σε όλες τις θρησκείες. Αληθινά όμως ζωντανός και ελεύθερος άνθρωπος, ελεύ­θερος από κάθε ανάγκη, από κάθε πάθος, από κάθε φθορά και τελικά ελεύθερος και από τον θάνατο, μπορεί να γίνει μόνο όποιος πιστέψει και ακο­λου­θή­σει τον Κύριο της Αποκαλύψεως, τον Απο­κε­καλυμμένο Θεό, τον Θεό που είδε και εκήρυξε ο Ευαγγε­λι­στής Ιωάννης και όλοι οι θεό­πτες Προφήτες, Απόστολοι και Άγιοι.

    Γι’ αυτό δεν είναι τυχαίο ότι αυτή την υπέροχη επινίκια ωδή ο Ιωάννης την συνδέει με την ωδή του Προφήτη Μωυσή. Από πού και ως πού αυτή την ωδή την ονομάζει ο Ιωάννης «ωδήν Μωϋσέως, του δούλου του Θεού»; Απλούστατα γιατί και οι δυό ωδές είναι οι πιό υπέροχοι ύμνοι στην ελευθερία. Στην όντως ελευθερία της δόξης των τέκνων του Θεού.  

    Θυμηθείτε ότι ο Μέγας Ελευθερωτής του Ισραήλ, ο Μωυσής, όταν ελευθέρωσε τον λαό του από τους Αιγυπτίους και πέρασε την Ερυθρά θάλασσα, συνέθεσε μια επινίκια ωδή, ένα θαυμάσιο ύμνο ε­λευθερίας, που τον ψάλλουμε καθημερινά στον όρθρο κατά την Με­γάλη Σαρακοστή: «Άσωμεν τω Κυρίῳ ενδόξως γαρ δεδόξασται· ίππον και αναβάτην έρριψεν εις θάλασσαν· βοηθός και σκεπαστής εγένετό μοι εις σωτηρίαν· ούτος μου Θεός και δοξάσω αυτόν· Θεός του Πατρός μου και υψώσω αυτόν…» (Έξοδ. 15, 1-2). Εξ άλλου, όχι μόνο κατά τη Σαρακοστή αλλά καθ΄ όλη την διάρκεια του εκ­κλη­σιαστικού έτους, όλοι οι ειρμοί της α΄ ωδής των κανόνων της Πα­ρακλητικής, του Πεντηκοσταρίου και των Μη­ναί­ων έ­χουν μό­νι­μο θέμα την απελεύθερωση των Ισραηλιτών από τους Αιγυ­πτίους και την διάβαση της Ερυθράς Θαλάσσης. Κάθε μέρα αρχίζουμε την προ­σευχή μας με επινίκιους ύμνους ελευθερίας. Ουσιαστικά ξεκινάμε την κάθε μέρα μας με το: «Χαίρε, ώ χαίρε, ελευθεριά!».

    Κατά τον τύπο, λοιπόν, της ωδής της Εξόδου, την οποία έ­ψαλ­λαν ο Μωυσής και ο απελευθερωμένος λαός του, τώρα ο νέος Ισ­ραήλ, οι δίκαιοι και οι μάρτυρες της Καινής Διαθήκης, οι απε­λεύθεροι νικητές του θηρίου, αυτοί που μετέχουν στην όντως Ζωή και στην όντως ελευθερία της δόξης των τέκνων του Θεού, ψάλλουν επινίκια ωδή στον Νέο Ηγέτη του Ισραήλ, στο Εσφαγμένο Αρνίο, στον Χριστό, ο οποίος πραγματοποιεί νέα έξοδο και νέα διάβαση του λαού Του. Τώρα μας λυτρώνει όχι από τους Αιγυπτίους αλλά από όλες τις δαιμονικές δυνάμεις, από όλα τα πάθη και τελικά και από τον θάνατο.

    Και επειδή η λύτρωση αυτή έγινε με την εκούσια θυσία Του επάνω στον Σταυρό, την εκούσια Σφαγή του Αρνίου, του οποίου προτύπωση αποτελούσε ο πασχάλιος αμνός που εσφάγη προ της εξόδου των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, γι΄ αυτό την ωδή αυτή, εκτός από ωδή του Μωϋσέως, την ονομάζει ο Ιωάννης και «ωδή του Αρνίου».

*   *   *

    Η κατά το δυνατόν αντιπροσωπευτική αυτή παρουσίαση ύμνων και ωδών της Αποκαλύψεως ελπίζουμε και ευχόμαστε να επιβεβαιώνει αυτό που είπαμε στην αρχή:

    Η Αποκάλυψη του Ιωάννη είναι ουσιαστικά ένα «Εγκόλπιο Θείας Λειτουργίας». Εγκόλπιο και προετοιμασίας με τις επιστολές στις επτά Εκκλησίες και τις παιδαγωγικές τιμωρίες των σφραγίδων και των φιαλών, αλλά και εγκόλπιο τελέσεως της Ουράνιας Θείας Λειτουργίας, στην οποία έχουμε αρχίσει από τώρα να μετέχουμε ‘τα Χερουβείμ μυστικώς εικονίζοντες’. Τώρα μεν ‘δι’ εσόπτρου εν αινίγματι’, τότε δε ‘πρόσωπον προς πρόσωπον’. Τα όσα τελούμε και ζούμε εδώ και τώρα είναι καθρέφτισμα των επουρανίων. Είναι καθρέφτισμα όχι σκηνών τρόμου και φρίκης, αλλά καθρέφτισμα εκείνης της πραγματικότητας, ‘ένθα ο των εορταζόντων ήχος ο ακατάπαυστος και η απέραντος ηδονή των καθορώντων το κάλλος το άρρητον του Προσώπου του Χριστού’ (όπως λέμε στην ακολουθία της Ευχαριστίας της Θείας Μεταλήψεως).

Και ο πιό καθαρός παραδεδομένος καθρέφτης αυτής της επουράνιας δόξας, είναι η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Κάτω από αυτό το φως, ευχηθείτε Σεβασμιώτατε και σεβαστοί Πατέρες, να διαβάζουμε το θεόπνευστο αυτό βιβλίο, ώστε να αποβαίνει πηγή ειρήνης, χαράς και δοξολογίας του Αποκαλυφθέντος Κυρίου της Δόξης, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

[1] Π. Μπρατσιώτου, Η Αποκάλυψις του Ιωάννου, Αθήναι 1950. σελ. 51

[2] Π. Μπρατσιώτου, έ.α., σελ. 51

[3] Στ. Σάκκου, Η Αποκάλυψις του Ιωάννου, τ. Α΄, εκδ. ‘Χριστιανική Ελπίς’, Θεσ/νίκη 2011, σελ. 247

[4] Π. Μπρατσιώτου, έ.α., σελ. 119

[5] Ανθίμου, πατρ. Ιεροσολύμων, Ερμηνεία εις την Ι. Αποκάλυψιν, εκδ. Ρηγοπούλου, Θεσ/νίκη 1981, σελ. 50

[6] π. Ιω. Σκιαδαρέση, Λειτουργικές σκηνές και ύμνοι στην Αποκάλυψη, εκδ. Πουρναρά, Θεσ/νίκη 1999, σελ. 120

[7] αγ. Ιγνατίου, Επιστολή προς Ρωμαίους, IV, 1-3

[8] αγ. Ισαάκ Σύρου, λόγος πδ΄

[9] Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, εκδ. Αστήρ 1974, τ. Α΄, σελ. 24

[10] Αγ. Ιω. Δαμασκηνού, Κατά Μανιχαίων διάλογος, PG 94, 1545D-1548A

[11] Μ. Βασιλείου, Εις τους Ψαλμ. 28,6, PG 29, 297BC