"Το εργαλείο του λόγου"

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ

Κάθε Οκτώβριο, ιδιαιτέρως σ’εμάς που κατοικούμε στο μετερίζι αυτό της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, στην πολύπαθη και αιματοβαμμένη Μακεδονία, η σκέψη τρέχει στο Μεγαλομάρτυρα Δημήτριο τον Μυροβλύτη, της Θεσσαλονίκης το καύχημα και τον υπέρμαχο απάσης της οικουμένης. Ο Άγιος αυτός, όπως τον εγκωμιάζει ο Άγιος Φιλόθεος ο Κόκκινος, μαθητής του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, είναι:

- ο στεφανηφόρος αθλητής,

- ο μέγας φρουρός της Θεσσαλονίκης,

- ο μέγας Κυρίου ποταμός,

- ο ώριμος βότρυς της θείας Αμπέλου,

- ο στεφανίτης ο πανάριστος,

- ο εξαίρετος ρύστης εν τοις κινδύνοις,

- ο κράτιστος πρόμαχος πάσης της Εκκλησίας,

- ο πατήρ ο φιλόστοργος.

Σ’αυτόν καταφεύγει η πόλη του, σ’αυτόν καταφεύγουμε όλοι και ζητούμε την πρεσβεία του και τη μεσιτεία του στο Θρόνο της Θείας Μεγαλωσύνης. Είναι συγκινητικοί οι λόγοι του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, που αναφέρονται στη μαρτυρική οικουμενική μορφή του μυροβλύτου Αγίου. Σ’έναν από αυτούς τον ονομάζει διδάσκαλο και απόστολο :

«Ο σοφός και παρθένος και όσιος, πάγκαλος και παναμώμητος καί λαμπρός διά τῆς φύσεως, τῆς σπουδής καί τῆς χάριτος Δημήτριος ήταν διδάσκαλος και απόστολος1...πότε μεν καλλιεργώντας τις ψυχές των ανθρώπων ή συλλαμβάνοντάς τους κατά την επαγγελία του Χριστού προς τον Πέτρο, είχε τον λόγο ως όργανο, για σωτήρια καλλιέργεια ή θήρα. Άλλοτε δε κτίζοντας για τον Θεό (πνευματικό) ναό με λίθους ζωντανούς και πραγματικά πολύτιμους (τις ψυχές των ανθρώπων), είχε τον λόγο ως κατάλληλο εργαλείο»2.

Α. Το εργαλείο του λόγου

Είναι λόγος αληθείας, λόγος ζωής, λόγος συμφιλιώσεως και καταλλαγής του ανθρώπου με τον Θεό, άρα είναι λόγος σωτηρίας, προς τον οποίο πρέπει να έχουμε ανοιγμένα συνεχώς τα ώτα της ψυχής μας.

Ακόμη ο λόγος αυτός είναι λόγος «ο του Σταυρού», κατά τον Απόστολο Παύλο : «Ο λόγος γαρ ο του σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί, τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστι»3.

Είναι λόγος υπομονής : «δι’ υπομονής τρέχωμεν τον προκείμενον ημίν αγώνα, αφορώντες εις τον της πίστεως αρχηγόν και τελειωτήν Ιησούν»4.

Αυτός ο λόγος του Θεού πρέπει να ενοικεί πλουσίως μέσα στις καρδιές μας, γι’αυτό και στους Κολοσσαείς της εποχής του, η φράση του Αποστόλου Παύλου είναι χαρακτηριστική : «ο λόγος του Χριστού ενοικείτω εν υμίν πλουσίως»5. Και αυτό, γιατί απλούστατα, ο λόγος αυτός διαθέτει μια χαρισματική ποιότητα και συγχρόνως δυναμικό χαρακτήρα. Σοφίζει τον άνθρωπο, του διανοίγει το δρόμο της ζωής, τον στηρίζει και τον παρηγορεί στις δυσκολίες, τον κάνει μαθητή του Χριστού.

Με το λόγο της χάριτος ο Άγιος Δημήτριος έγινε, πρώτον μαθητής, κατόπιν διδάσκαλος και εν συνεχεία και απόστολος. Ό,τι είχε στο χώρο της καρδιάς του, αυτό και μετέδιδε. Ο λόγος του ήταν εναρμονισμένος με το γνήσιο παράδειγμά του και τον τρόπο ζωής του. Διότι κανείς δε γίνεται μαθητής του Χριστού με μία παθητική ακρόαση, αλλά με την εφαρμογή των ακουσμάτων, έχοντας πνεύμα μαθητείας και με ταπείνωση, ώστε τη διδασκαλία του Χριστού «εν τη ψυχή περιφέρειν αεί».

Β. Το εργαλείο του λόγου

Για να επιτύχει ο άνθρωπος στη ζωή του και να γίνει θεατής και μέτοχος της αιωνίου ζωής, όπως ακριβώς το βλέπουμε στις μορφές των Αγίων μας και συγκεκριμένα του Αγίου Δημητρίου, θα πρέπει να έχει απόλυτη υπακοή στις εντολές του Θεού. Και αυτό, πρώτιστα, σημαίνει διακοπή του διαλόγου με τον φθαρμένο κόσμο της αμαρτίας. Αν δεν σιγήσει μέσα μας «πάσα σαρξ βροτεία», δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να ακούσουμε τα θεϊκά μηνύματα του ουρανού που έρχονται σαν αύρα λεπτή, όπως τότε στην περίπτωση του θεόπτου Μωυσέως στο όρος Σινά6. Αν ακόμη δεν διακόψουμε τον δικό μας λόγο, ιδιαιτέρως στην εποχή μας, που λέμε πολλά χωρίς να τα κάνουμε πράξη, που θέλουμε να χρησιμοποιούμε το φαίνεσθαι και να κάνουμε τον σωτήρα στους ανθρώπους, θα είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε το θεϊκό θέλημα.

Η πρόταση των Αγίων μας, η πρόταση του Αγίου Δημητρίου είναι η αξιοποίηση της σιωπής με τον δυναμικό λόγο της προσευχής. Τότε μόνο μπορούμε να συλλάβουμε με την πνευματική ακοή τη φωνή του Θεού. Ο Λυαίος τον οποίο νίκησε ο αδύναμος Νέστωρ, νικήθηκε με τις προσευχές του Αγίου και με την επίκληση του ονόματος του Θεού : «Θεέ του Δημητρίου βοήθει μοι».

Με αυτό το εργαλείο του λόγου, που τόσο σοφά και συνετά χρησιμοποίησαν οι Άγιοι της Εκκλησίας μας, αφού προηγουμένως δέχτηκαν μέσα στο χώρο της μεταμορφωμένης καρδιάς τους το θεϊκό λόγο και έγιναν κοινωνοί θείας φύσεως, οφείλουμε να συμμορφώσουμε κι εμείς τον δικό μας λόγο. Το αγώνισμα δύσκολο, τραχύ αλλά συγχρόνως εφικτό · αγώνισμα σωτηρίας. Γιατί οι λόγοι προδίδουν το μυστικό περιεχόμενο της καρδιάς και προσδιορίζουν εν συνεχεία και τις πράξεις.

Και, ενώ για τα αμαρτήματα της διανοίας και των έργων υπάρχουν επανορθώσεις, δεν υπάρχουν όμως για τον λόγο. «Λόγον δε εκπηδήσαντα άπαξ, ανακτήσαι πάλιν ουκ ένι»7 θα τονίσει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Δηλαδή, ο λόγος που βγαίνει από τα χείλη μας δεν είναι δυνατόν να ανακτηθεί. Ας τον χρησιμοποιούμε σωστά για να διακονούμε το θέλημα του Θεού, για να είμαστε ζωντανό παράδειγμα και φως μέσα στο σκοτάδι της αμαρτίας και άλας της γης, για να έχουμε μισθό και κλήρο μετά πάντων των αγίων.

Μυροβλήτα Δημήτριε, ως παρεστώς στο Θρόνο της Θείας Μεγαλωσύνης, ικέτευε το Δεσπότη Χριστό να μας χαρίζει λόγο χάριτος προς οικοδομή του σώματος του Χριστού και της σωτηρίας της αθανάτου ψυχής μας. ΑΜΗΝ.

1 Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλία ΜΘ΄, Εις τόν εν αγίοις μεγαλομάρτυρα και θαυματουργόν και μυροβλύτην Δημήτριον, κεφ. 8, ΕΠΕ 11,173.

2 Αυτόθι, κεφ. 11, ΕΠΕ 11,177.

3 Α΄ Κορ. 1,18.

4 Εβρ. 12,1-1.

5 Κολ. 3,16.

6 Γ΄ Βασ. 19,12.

7 Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Λόγος ΛΖ΄, Περί σιωπής καί ἀπορρήτων, PG 63,847. πρβλ και του ιδίου, Εις την παραβολήν του τα μύρια τάλαντα οφείλοντος ..., κεφ. δ΄, PG 51,23.