Ομιλία Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος για την προσφυγιά στην Ελλάδα

Την Τρίτη 16 Ιουνίου 2015 και ώρα 9:00 μ.μ., ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης  κ. Τιμόθεος παρευρέθηκε στην εκδήλωση του Μορφωτικού Συλλόγου Σοφάδων με ειδική θεματική ενότητα : «Το μυστικό πίσω από τον καθρέφτη-προσφυγιά στην Ελλάδα».

Ο Σεβασμιώτατος στην ομιλία του επικεντρώθηκε στο σύγχρονο φαινόμενο των προσφυγικών ροών, το οποίο έχει ήδη λάβει χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης.

Παραθέτουμε την ομιλία του ως έχει:

«Μὲ ἰδιαίτερη χαρὰ καὶ συγκίνηση εὑρίσκομαι ἀπόψε κοντά σας, προκειμένου νὰ μοιρασθοῦμε ἀπὸ κοινοῦ ἱστορικὲς ἐνθυμήσεις, ἀλήθειες, ἀπόψεις, συναισθήματα, εἰκόνες τοῦ παρελθόντος ποὺ μπορεῖ ἀκόμη νὰ στοιχειώνουν τὶς ψυχές μας, ἀλλὰ καὶ εἰκόνες τοῦ παρόντος ἐξ αἰτίας τοῦ σύγχρονου φαινομένου τῶν προσφυγικῶν ροῶν.

Ἀλήθεια, πῶς μπορεῖ κανεῖς νὰ περιγράψει τὴν ὀδύνη τῆς προσφυγιᾶς; Ἄραγε, πῶς ἀποτυπώνεται ὁ ξεριζωμὸς καὶ ἡ ἀπώλεια τῆς πατρίδας στὴν ἀνθρώπινη ψυχή; Ἡ προσφυγιὰ δὲν ἔχει οὔτε χρῶμα, οὔτε φυλὴ ἢ ἐθνικότητα, οὔτε θρησκεῖα. Ἔχει ὅμως ἕνα ἰδιαίτερο χαρακτηριστικό: τὸν φόβο. «Ἀχ ὁ τρόμος! Ὅποια γλῶσσα κὶ ἂν μιλᾶς, λόγια δὲν θὰ βρεῖς νὰ τόνε περιγράψεις», γράφει ἡ Διδῶ Σωτηρίου στὸ πολὺ γνωστὸ μυθιστόρημά της «Ματωμένα Χώματα». Ὅλες οἱ προσφυγικὲς τραγωδίες ποὺ κατεγράφησαν στὶς μελανὲς σελίδες τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας ἔχουν κοινὸ παρονομαστὴ τὸν πόλεμο καὶ τὰ θύματα.

Τὸ θέμα τοῦ βίαιου ξεριζωμοῦ συνανθρώπων μας ἀπὸ τὶς πατρογονικές τους ἑστίες μᾶς ἀπασχολεῖ δυστυχῶς ἀκόμη καὶ σήμερα. Κύματα προσφύγων κυρίως ἀπὸ τὴν ἐμπόλεμη περιοχὴ τῆς Συρίας καταφθάνουν καθημερινὰ στὴν πατρίδα μας, ἡ ὁποία λειτουργεῖ ὡς χώρα ὑποδοχῆς, ὅπως ἄλλωστε εἶχε κάνει καὶ στὸ παρελθὸν κατὰ τὸν 19ο αἰῶνα καὶ τὸν 20ο.

Δὲν θὰ ἀναφερθῶ ἀναλυτικὰ σὲ ἱστορικὰ ντοκουμέντα καὶ δεδομένα, τὰ ὁποῖα ὅλοι γνωρίζουμε λίαν καλῶς, ἁπλὰ θὰ σημειώσω πὼς ἡ Μικρασιατικὴ Καταστροφὴ καὶ ἡ ἔλευση τῶν προσφύγων στὴν Ἑλλάδα ἀποτελεῖ μία μεγάλη τομὴ στὴ σύγχρονη ἑλληνικὴ ἱστορία. Τὸσο γιὰ τὸ μεγάλο τραῦμα ποὺ ἐπέφερε μὲ τὴ βίαιη ἀποκοπὴ τῶν προσφύγων ἀπὸ τὶς ἑστίες τους, ὅσο καὶ γιὰ τὴν ἐγκατάστασή τους ἐδῶ ποὺ μπόλιασε μὲ νέο δυναμικὸ τὴ χώρα. Ἡ Μικρασιατικὴ Τραγωδία παραμένει ἀνεπούλωτη πληγὴ στὸν προσφυγικὸ Ἑλληνισμὸ καὶ οἱ ἔννοιες τοῦ ξεριζωμοῦ, καθὼς καὶ τῆς γενοκτονίας τῶν Ποντίων ποτὲ δὲν θὰ πάψουν νὰ μᾶς ταλανίζουν.

Εἶναι γεγονὸς ἀδιαμφίσβητο πὼς τὸ προσφυγικὸ στοιχεῖο ἀντιμετωπίσθηκε κατὰ κάποιον τρόπο σὰν ξένο. Τὸ ἴδιο μπορεῖ νὰ ὑποστηρίξει κανεῖς πὼς ἰσχύει καὶ σήμερα, ἐξ αἰτίας τῆς πολιτισμικῆς ἑτερότητας τῶν μεταναστῶν ποὺ ἔρχονται στὴ χώρα μας μὲ τὴν ἐλπίδα μίας καλύτερης ζωῆς. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι δοκιμάζονται σκληρὰ καὶ οἱ ἀντοχὲς τῶν μεταναστῶν, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν ὑπολοίπων ποὺ καλοῦνται νὰ συνυπάρξουν ἁρμονικὰ μαζί τους. Μάλιστα, ἀποδεικνύεται στὴν πράξη πλέον πὼς οἱ δομὲς ὑποδοχῆς τῶν προσφυγικῶν ροῶν δὲν ἐπαρκοῦν καὶ σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις εἶναι σχεδὸν ἀνύπαρκτες!

Ξεριζωμός, κακουχίες, ἐξάντληση, πεῖνα, δίψα, πένθος καὶ κυρίως φόβος. Σχεδὸν καθημερινὰ γινόμαστε θεατὲς στὸ ἴδιο ἔργο. Ἄνθρωποι μὲ μοναδική τους προίκα τὸν πόνο καὶ τὴν δυστυχία προσπαθοῦν μακριὰ ἀπὸ τὸν τόπο τους νὰ μαζέψουν τὰ κομμάτια τους καὶ μὲ «σκιὰ στὴ ψυχή τους», ὅπως χαρακτηριστικὰ λέγει ὁ Δημαράς, νὰ ὀρθοποδήσουν καὶ νὰ συνεχίσουν τὴ ζωή τους σὲ ἕναν ξένο γι’ αὐτοὺς τόπο, ποὺ θὰ ἀγκαλιάσουν καὶ θὰ τὸν ἀποκαλοῦν «πατρίδα». «Δύσκολο, δύσκολο πολὺ ἡ ψυχὴ νὰ ξεκολλήσει ἀπὸ τὴν πατρίδα, βουνά, θάλασσες, ἀγαπημένοι ἄνθρωποι, φτωχὸ ἀγαπημένο σπιτάκι, ἕνα χταπόδι εἶναι ἡ ψυχὴ καὶ ὅλα τούτα οἱ πλόκαμοί της» (ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ἔργο τοῦ Νίκου Καζαντζάκη «Ἀναφορὰ στὸν Γκρέκο»).

Σύμφωνα μὲ στοιχεῖα ποὺ ἔδωσε στὴν δημοσιότητα ἡ Ὕπατη Ἁρμοστεία τοῦ Ο.Η.Ε. ὁ ἀριθμὸς τῶν ἀνθρώπων μέχρι στιγμῆς ἐφέτος ποὺ ἔχουν ἀφιχθεῖ στὰ ἑλληνικὰ νησιὰ ἄγγιξε τοὺς 48.000. Συγκεκριμένα, ἡ Λέσβος συνεχίζει νὰ δέχεται τὸν μεγαλύτερο ἀριθμὸ ἀφίξεων ἀγγίζοντας σχεδὸν τὶς 19.000. Πάνω ἀπὸ τὸ 90% τῶν ἀφίξεων αὐτῶν προέρχεται ἀπὸ χῶρες προσφυγικῶν πληθυσμῶν ὅπως ἡ Συρία, τὸ Ἀφγανιστάν, τὸ Ἰράκ, ἡ Σομαλία καὶ ἡ Ἐρυθραία. Παράλληλα, 1.850 πρόσφυγες ἀνάμεσά τους καὶ μωρὰ ἔχασαν τὴ ζωή τους ἢ ἀγνοοῦνται στὴ θάλασσα.

Ὁ μεγάλος ἀριθμὸς τῶν προσφύγων ποὺ φτάνει κυρίως στὰ νησιὰ τῆς χώρας μας ἔχει προκαλέσει μεγάλη συμφόρηση, καθὼς οἱ ἀρχὲς καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες νὰ ταυτοποιήσουν, νὰ καταγράψουν καὶ νὰ δακτυλοσκοπήσουν τοὺς νεοεισερχόμενους. Οἱ ὑπάρχουσες ὀργανωμένες δομὲς στὴ Λέσβο, τὴ Χίο καὶ τὴ Σάμο ἔχουν ὑπερφορτωθεῖ σὲ πολὺ μεγάλο βαθμό. Τὸ τραγικότερο τῆς ὑπόθεσης εἶναι ὅτι δὲν ὑπάρχει τακτικὴ παροχὴ φαγητοῦ ἢ πόσιμου νεροῦ πρὸς τοὺς πρόσφυγες, ἐκτὸς ἐὰν εὑρίσκονται σὲ ἐγκαταστάσεις ὑπὸ τὴν εὐθύνη τῆς ἀστυνομίας. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀξίζει νὰ ἀναφέρουμε, ὅτι σὲ ὁρισμένα ἀπὸ τὰ νησιά μας ντόπιοι ἐθελοντὲς ἔχουν ὀργανωθεῖ αὐθόρμητα καὶ ἔχουν ζητήσει ἀπὸ τοπικὰ ἑστιατόρια καὶ φούρνους δωρεὲς φαγητῶν, ὥστε νὰ μοιρασθοῦν στοὺς ἀνθρώπους ποὺ κοιμοῦνται στὸ δρόμο ἢ σὲ ἐγκαταλελειμμένα κτίρια μέσα σὲ ἀνθυγιεινὲς συνθήκες. Αὐτὸ γιὰ κάποιους ποὺ ὑποστηρίζουν ὅτι ἔχει χαθεῖ ἡ ἀνθρωπιὰ ἀπὸ τὴ ζωή μας…

Γιὰ τοὺς λόγους αὐτοὺς κὶ ἐπειδὴ τὸ προσφυγικὸ φαινόμενο ἔχει ἀποκτήσει πλέον χαρακτηριστικὰ ἀνθρωπιστικῆς κρίσης ἀπὸ τὸν Ἰούλιο τοῦ 2014 καὶ ἑξῆς, ἡ Ὕπατη Ἁρμοστεία κάνει ἔκκληση γιὰ ἐπείγουσα ἐνίσχυση τοῦ προσωπικοῦ καὶ τῶν πόρων ὅλων τῶν κρατικῶν ὑπηρεσιῶν καὶ τῶν ὀργανώσεων τῆς κοινωνίας τῶν πολιτῶν ποὺ ἐμπλέκονται στὴν ὑποδοχὴ τῶν προσφύγων.

Τὰ μεταναστευτικὰ ρεύματα μετέτρεψαν τὶς κοινωνίες σὲ πολυπολιτισμικές. Ἡ πολυπολιτισμικότητα εἶναι κομμάτι τῆς ζωῆς μας καὶ ἡ ἑτερότητα κομμάτι τῆς ταυτότητάς μας. Ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ προσεγγίζουμε τὸν τρόπο σκέπτεσθαι καὶ τὶς ἀξιακὲς ἐπιλογὲς τοῦ «ἄλλου» μὲ σεβασμὸ καὶ ἀνεκτικότητα. Τὸ πρόσωπο λειτουργεῖ μόνο μὲ «κοινωνία» καὶ ὅταν ἡ κοινωνία δὲν ἀντιλαμβάνεται τὴ σημασία τῆς διαφορετικότητας καὶ τὴν ἀναγκαιότητά της, τότε πολὺ ἁπλὰ καταντᾶ νὰ εἶναι «ἀπρόσωπη». Ἀλίμονο, ἐὰν φτάσουμε νὰ προσδιορίζουμε τὴ διαφορὰ μὲ διαίρεση. Ἀλίμονο, ἐὰν διαιροῦμε τὴ ζωή μας καὶ τοὺς συναθρώπους μας μὲ βάση τὶς διαφορές μας…

Ὁλοκληρώνοντας αὐτὲς τὶς ἁπλὲς σκέψεις μου θὰ δανεισθῶ φράση τοῦ Νορβηγοῦ θεατρικοῦ συγγραφέα, σκηνοθέτη καὶ ἠθοποιοῦ Ἐρρίκου Ἴψεν: «Σὰν πρόσφυγας δὲν ἔζησα, μὰ νιώθω πρόσφυγας καὶ τάσσομαι στὸ πλευρὸ ἐκείνων ποὺ πατρίδα χρειάζονται».

Ἀπὸ καρδιᾶς εὐχαριστῶ ὅλους ἐσᾶς γιὰ τὴν ἀποψινὴ ἀλληλόδραση ποὺ ἔχουμε γιὰ τὸ προσφυγικὸ ζήτημα. Ἐπιτρέψτε μου νὰ ἀπευθύνω τὰ θερμά μου συγχαρητήρια στὸν δραστήριο Μορφωτικὸ Σύλλογο Σοφάδων καὶ ἰδιαίτερα στὸ πρόσωπο τῆς προέδρου αὐτοῦ κ. Κατερίνας Σταθοπούλου, καθὼς καὶ στοὺς ἐκλεκτοὺς συνεργάτες της, ποὺ ἀναλαμβάνουν παρόμοιες πρωτοβουλίες, στὶς ὁποῖες ἔρχόμαστε ἀρωγοὶ καὶ συμπαραστάτες».